วารสารวิจัยสุขภาพปฐมภูมิ

การพัฒนาระบบการดูแลแบบประคับประคองผู้ป่วยระยะสุดท้าย เครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอพระพรหม จังหวัดนครศรีธรรมราช

ภัทราวดี ทองสร้อย — 2025-09-05

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบในการดูแลแบบประคับประคองผู้ป่วยระยะสุดท้าย ดำเนินการวิจัย 3 ระยะ ดังนี้ 1) ศึกษาสถานการณ์ ปัญหา และความต้องการ 2) พัฒนาระบบในการดูแล และ 3) ประเมินประสิทธิผลของระบบ กลุ่มตัวอย่างเป็นพยาบาลวิชาชีพ สหวิชาชีพ และผู้ดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถาม คำถามในการสนทนากลุ่ม ระบบ 2S-PH Center และเอกสารทุติยภูมิ แบบสอบถามผ่านผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ได้ค่า IOC ระหว่าง 0.67-1.00 แบบสอบถามความพึงพอใจ และแบบประเมินผลลัพธ์การดูแล มีค่าความเที่ยงเท่ากับ 0.90 และ 0.81 สถิติที่ใช้ ได้แก่ สถิติเชิงพรรณนา One Sample t-test, Wilcoxon Signed-Rank Test และ One Sample t-test, Wilcoxon Signed-Rank Test
ผลการวิจัยพบว่า 1) ปี 2565 – 2567 ผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบประคับประคองเพิ่มมากขึ้นประมาณครึ่งหนึ่งในแต่ละปี การดำเนินงานการดูแลแบบประคับประคองผู้ป่วยระยะสุดท้ายยังมีความไม่ชัดเจนในหลายประเด็น เช่น พยาบาลผู้ปฏิบัติงานเพื่อประเมินผู้ป่วยที่โรงพยาบาลยังไม่ชัดเจน บุคลากรที่อยู่ในเครือข่ายยังขาดองค์ความรู้เกี่ยวกับการดูแลประคับประคอง ขาดการประสานงานภายในเครือข่าย 2) ระบบที่พัฒนาขึ้น ได้แก่ 2S-PH Center Model และ 3) หลังพัฒนาระบบการดูแลฯ ผลลัพธ์การดูแลมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 84.52 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด (ร้อยละ 80.00) ภาระการดูแลมีคะแนนค่าเฉลี่ยน้อยกว่าก่อนพัฒนาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ สหวิชาชีพมีความพึงพอใจมากกว่าค่าเฉลี่ยร้อยละ 80 และพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติตามระบบฯ มีคะแนนการปฏิบัติมากกว่าค่าคะแนนเฉลี่ยที่กำหนด (ร้อยละ 80) จากผลการวิจัย ยังพบประเด็นผู้ดูแลมีความกังวล ฉะนั้น โรงพยาบาลและรพ.สต. ในเครือข่ายควรจะต้องพัฒนาโปรแกรมลดความวิตกกังวลในการดูแลผู้ป่วย สำหรับพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติมีการประเมิน POS แรกรับ และจำหน่ายที่ยังปฏิบัติไม่ถูกต้อง ผู้รับผิดชอบจึงควรจะต้องมีการประชุมเชิงปฏิบัติการอย่างต่อเนื่อง

ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการรักษาผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บทางตาที่พักรักษาตัว ในโรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช

สลิล์ สุขสมบูรณ์ — 2025-09-05

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์ย้อนหลัง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการรักษาผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บทางตาที่พักรักษาตัวในโรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช ประชากรที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คือ ผู้ป่วยบาดเจ็บทางตาที่พักรักษาตัวในโรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช ในปี พ.ศ. 2566–2567 จำนวน 297 คน แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มการรักษาโดยการผ่าตัด และกลุ่มการรักษาโดยไม่ต้องผ่าตัด ข้อมูลจากเวชระเบียนของผู้ป่วยบาดเจ็บทางตาที่พักรักษาตัวในโรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช ตรวจสอบเครื่องมือโดยผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ได้ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหา เท่ากับ 0.82 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสมการถดถอยโลจิสติกพหุตัวแปร
ผลการศึกษา เมื่อวิเคราะห์ตัวแปรด้วยพหุตัวแปร พบว่า ผู้ป่วยที่มีอายุ 19–29 ปี และ 30–44 ปี จะมีโอกาสต้องรักษาโดยการผ่าตัดเท่ากับ 5.85 และ 9.30 เท่า เมื่อเทียบกับผู้ป่วยที่มีอายุตั้งแต่ 12 ปีลงมา (OR = 5.85; 95% CI = 1.30–26.29 และ OR = 9.30; 95% CI = 2.28–37.97) ผู้ป่วยที่รักษาในหอผู้ป่วยอื่นจะมีโอกาสรักษาโดยการผ่าตัดลดลงร้อยละ 72 เมื่อเทียบกับผู้ป่วยรักษาหอ EENT (OR = 0.28; 95% CI = 0.14–0.57) ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยบาดเจ็บที่เบ้าตาจะมีโอกาสต้องผ่าตัดลดลงร้อยละ 83 เมื่อเทียบกับไม่มีสิ่งแปลกปลอมเข้าตา (OR = 0.17; 95% CI = 0.06–0.52) และผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยลูกตาทะลุจะมีโอกาสต้องรักษาโดยการผ่าตัดเท่ากับ 4.95 เมื่อเทียบกับไม่มีสิ่งแปลกปลอมเข้าตา (OR = 4.95; 95% CI = 1.05–23.26) ฉะนั้น โรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราชควรจะต้องมีคู่มือในการคัดกรองผู้ป่วยในวัยทำงานที่ชัดเจนขึ้น เพราะกลุ่มนี้อาจจะมีภาวะแทรกซ้อนจากโรคอื่นที่ส่งผลต่ออวัยวะตา

ประสบการณ์การดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ให้เข้าสู่โรคเบาหวานระยะสงบ

พุทธจักร ช่วยราย — 2025-09-06

การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research) แบบปรากฏการณ์วิทยา (Phenomenology) เพื่อศึกษาประสบการณ์การจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ให้เข้าสู่โรคเบาหวานระยะสงบ ผู้ให้ข้อมูลหลักคัดเลือกแบบมีเกณฑ์ (Criterion Sampling) จำนวน 13 คน เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interview) โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกกึ่งโครงสร้าง (Semi-structured In-depth interview) เป็นข้อคำถามปลายเปิด ประกอบด้วยแนวคำถามที่ผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาและความเหมาะสมของการใช้ภาษา วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis)
ผลการวิจัยพบว่า ประสบการณ์การดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ให้เข้าสู่โรคเบาหวานระยะสงบ ประกอบด้วย 2 ประเด็นหลัก คือ 1) พฤติกรรมการดูแลตนเองในชีวิตประจำวัน (Self-care) และ 2) ปัจจัยที่เอื้อต่อหรือเป็นอุปสรรคต่อการดูแลตนเอง (Self-care agency) ดังนั้น การส่งเสริมให้ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 สามารถเข้าสู่ระยะสงบได้ จำเป็นต้องมีการวางแผนการดูแลที่เป็นองค์รวม ครอบคลุมทั้งด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน

การจัดการเรียนรู้แบบโมดูลเพื่อสร้างผู้นำแห่งการเปลี่ยนแปลงในระบบสุขภาพ: บทเรียนจากโครงการพัฒนานักบริหารสาธารณสุขจังหวัดสงขลา

สุจิตน์ ไหมชุม — 2025-09-06

การศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์กระบวนการจัดการเรียนรู้แบบโมดูลในโครงการพัฒนานักบริหารสาธารณสุขจังหวัดสงขลา (นบสส.) ปีงบประมาณ 2567 ผ่านกรอบแนวคิดภาวะผู้นำเชิงเปลี่ยนแปลง (Transformational Leadership) และการจัดการการเปลี่ยนแปลง เพื่อนำเสนอแนวทางพัฒนาหลักสูตรผู้นำที่เหมาะสมกับระบบสุขภาพในระดับพื้นที่ การศึกษาใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงคุณภาพแบบ Thematic Content Analysis ผสมผสาน Matrix Crosswalk โดยวิเคราะห์ข้อมูลจากรายงานกิจกรรมการฝึกอบรม 6 โมดูล แบบประเมินความพึงพอใจ และข้อเสนอแนะเชิงคุณภาพจากผู้เข้าร่วมอบรม
ผลการศึกษาพบว่า หลักสูตรโมดูลทั้ง 6 โมดูล (Bright Mindset, Data, Strategy, Service, Innovation และ Good Governance) มีความสอดคล้องกับองค์ประกอบทั้ง 4 ด้านของภาวะผู้นำเชิงเปลี่ยนแปลงอย่างครอบคลุม โดยเฉพาะในด้าน Intellectual Stimulation และ Inspirational Motivation การจัดการเรียนรู้แบบ Experiential Learning ร่วมกับการฝึกปฏิบัติจริงช่วยพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์เชิงระบบและความสามารถในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงของผู้เข้าร่วมอบรม การศึกษานี้เสนอแนะให้มีการพัฒนากลไกติดตามผลและประเมินผลระยะยาว รวมทั้งการสร้างเครือข่ายผู้นำเพื่อความยั่งยืนของการเปลี่ยนแปลง ผลการศึกษาสามารถนำไปใช้เป็นต้นแบบในการพัฒนาหลักสูตรผู้นำระบบสุขภาพในระดับประเทศได้

ความสำเร็จในการสนับสนุนหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมเข้าสู่บริการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย ของผู้ให้คำปรึกษาทางเลือก

พัชรากร สุขสำราญ — 2025-09-07

การวิจัยเชิงสำรวจนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความสำเร็จในการสนับสนุนหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมเข้าสู่บริการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัยของผู้ให้คำปรึกษาทางเลือก โดยเก็บข้อมูลจากผู้ให้คำปรึกษาทางเลือกจำนวน 246 คน ด้วยแบบสอบถามชนิดตอบด้วยตนเอง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบไคสแควร์ และถดถอยพหุโลจิสติกแบบมีขั้นตอน ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างประสบความสำเร็จในการสนับสนุนหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมเข้าสู่บริการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย ร้อยละ 83.3 โดยปัจจัยที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับความสำเร็จในการสนับสนุนหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมเข้าสู่บริการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย ได้แก่ ประเภทบริการสำหรับหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อม (p < 0.001) ประสบการณ์การส่งต่อหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมไปยังสถานบริการอื่น (p < 0.001) การรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับบุคคล (p < 0.001) การรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับระหว่างบุคคล (p < 0.001) การรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับองค์กร (p < 0.001) การรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับชุมชน (p < 0.001) และการรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับนโยบาย (p < 0.001) ทั้งนี้ ปัจจัยที่สามารถร่วมคาดทำนายโอกาสของความสำเร็จในการสนับสนุนหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมเข้าสู่บริการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย ได้แก่ การรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับนโยบาย (AOR = 9.24, 95% CI: 3.61–23.67, p < 0.001) การรับรู้ต่อสิ่งสนับสนุนระดับบุคคล (AOR = 8.47, 95% CI: 3.52–20.37, p < 0.001) และประสบการณ์การส่งต่อหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมไปยังสถานบริการอื่น (AOR = 4.51, 95% CI: 1.71–11.92, p = 0.002) กระทรวงสาธารณสุขและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรพัฒนานโยบายและแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนเกี่ยวกับการให้คำปรึกษาทางเลือกและการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัยในสถานพยาบาลของรัฐ เสริมสร้างศักยภาพของผู้ให้คำปรึกษาทางเลือก และพัฒนาระบบการส่งต่อที่มีประสิทธิภาพ เพื่อเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงบริการที่ปลอดภัยสำหรับหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมอย่างทั่วถึงและเท่าเทียม