ปัจจัยทางคลินิกที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิตภายใน 1 สัปดาห์และ 1 เดือน ในผู้ป่วยมะเร็งตับและทางเดินน้ำดีที่ได้รับการดูแลแบบประคับประคอง
คำสำคัญ:
มะเร็งตับและทางเดินน้ำดี, การเสียชีวิตระยะสั้น, การดูแลแบบประคับประคองบทคัดย่อ
ภูมิหลัง: มะเร็งตับและทางเดินน้ำดีเป็นโรคที่มีอัตราการเสียชีวิตสูง การระบุปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเสียชีวิตในระยะ 1 สัปดาห์และ 1 เดือน มีความสำคัญต่อการวางแผนและตัดสินใจทางคลินิก
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาปัจจัยคลินิกที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิตภายใน 1 สัปดาห์และ 1 เดือนในผู้ป่วยมะเร็งตับและทางเดินน้ำดีที่ได้รับการดูแลประคับประคอง
วิธีการศึกษา: การศึกษาแบบย้อนหลัง ทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยที่ได้รับการดูแลจากศูนย์การุณรักษ์ โรงพยาบาลศรีนครินทร์ วันที่ 1 ตุลาคม 2564 ถึง 31 มกราคม 2567 เก็บข้อมูลด้านประชากร ลักษณะทางคลินิก คะแนน Palliative Performance Scale (PPS) และอาการสำคัญ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา และใช้สถิติถดถอยโลจิสติกประเมินความสัมพันธ์ของปัจจัยต่างๆ กับการเสียชีวิตใน 1 สัปดาห์และ 1 เดือน กำหนดค่า p< 0.05 เป็นระดับนัยสำคัญ
ผลการศึกษา: จากผู้ป่วย 396 ราย 43.4% เสียชีวิตใน 1 สัปดาห์ และ 61.4% ใน 1 เดือน การวิเคราะห์แบบปรับตัวแปรร่วม พบว่า PPS 10–20, PPS 30 และอาการเหนื่อยล้า มีความสัมพันธ์กับการเสียชีวิตใน 1 สัปดาห์อย่างมีนัยสำคัญ (ORadj: 10.39, 95%CI: 1.25–86.71; ORadj: 3.09, 95%CI: 1.66–5.74; และ ORadj: 2.03, 95%CI: 1.30–3.20 ตามลำดับ) สำหรับการเสียชีวิตใน 1 เดือน พบว่า PPS 10–30 อาการเหนื่อยล้า และภาวะบกพร่องทางสติปัญญา มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญ (ORadj: 4.36, 95%CI: 2.03–9.38; ORadj: 2.42, 95%CI: 1.52–3.86; และ ORadj: 3.25, 95%CI: 1.18–8.94 ตามลำดับ) ผู้ป่วยทุกรายที่มีภาวะหายใจลำบากเสียชีวิตใน 1 เดือน
สรุป: คะแนน PPS ต่ำ อาการเหนื่อยล้า หายใจลำบาก และภาวะบกพร่องทางสติปัญญา เป็นปัจจัยสำคัญที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิตระยะสั้น การรับรู้ปัจจัยเหล่านี้ช่วยให้ประเมินพยากรณ์โรค วางแผนการดูแล และเตรียมการดูแลได้เหมาะสมยิ่งขึ้น
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Srivatanakul P. Epidemiology of Liver Cancer in Thailand. Asian Pac J Cancer Prev 2001; 2(2): 117-121.
Giannini EG, Farinati F, Ciccarese F, Pecore A, Rapaccini GL, Marco MD, et al. Prognosis of untreated hepatocellular carcinoma. Hepatology 2015; 61(1): 184-190. doi: 10.1002/hep.27443
Grove MK, Hermann RE, Vogt DP, Broughan TA. Role of radiation after operative palliation in cancer of the proximal bile ducts. Am J Surg 1991; 161(4): 454-458. doi: 10.1016/0002-9610(91)91111-u
Nghiem V, Wood S, Ramachandran R, Williams G, Outlaw D, Kim YI, et al. Short- and Long-Term Survival of Metastatic Biliary Tract Cancer in the United States From 2000 to 2018. Cancer Control 2023; 30: 10732748231211764. doi: 10.1177/10732748231211764
Ahalt C, Walter LC, Yourman L, Eng C, Pérez-Stable EJ, Smith AK. “Knowing is better”: preferences of diverse older adults for discussing prognosis. J Gen Intern Med 2012; 27(5): 568-575. doi: 10.1007/s11606-011-1933-0
Wright AA, Zhang B, Ray A, Mack JM, Balboni T, Mitchell SL, et al. Associations between end-of-life discussions, patient mental health, medical care near death, and caregiver bereavement adjustment. JAMA 2008; 300(14): 1665-1673. doi: 10.1001/jama.300.14.1665
Yount S, Cella D, Webster K, Heffernan N, Chang C, Odom L, et al. Assessment of patient-reported clinical outcome in pancreatic and other hepatobiliary cancers: the FACT Hepatobiliary Symptom Index. J Pain Symptom Manage 2002; 24(1): 32-44. doi: 10.1016/s0885-3924(02)00422-0
Le DC, Nguyen TM, Nguyen DH, Nguyen DT, Nguyen LTM. Survival Outcome and Prognostic Factors Among Patients With Hepatocellular Carcinoma: A Hospital-Based Study. Clin Med Insights Oncol 2023; 17: 11795549231178171. doi: 10.1177/11795549231178171
Wang Y, Yang H, Shen C, Luo J. Cholangiocarcinoma: prognostic factors after surgical resection in China. Int J Clin Exp Med 2015; 8(4): 5506-5512.
Ruijs CDM, Kerkhof AJFM, van der Wal G, Onwuteaka-Philipsen BD. Symptoms, unbearability and the nature of suffering in terminal cancer patients dying at home: a prospective primary care study. BMC Fam Pract 2013; 14: 201. doi: 10.1186/1471-2296-14-201
World Health Organization. Palliative care [Internet]. 2020 [cited 2025 Dec 3]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/palliative-care
Prompantakorn P, Angkurawaranon C, Pinyopornpanish K, Chutarattanakul L, Aramrat C, Pateekhum C, et al. Palliative Performance Scale and survival in patients with cancer and non-cancer diagnoses needing a palliative care consultation: a retrospective cohort study. BMC Palliat Care 2021; 20(1): 74. doi: 10.1186/s12904-021-00773-8
Renteria Ramirez DE, Knøfler LA, Kirkegård J, Fristrup CW, Stander Mt, Nielsen SD, et al. Prognosis related to treatment plan in patients with biliary tract cancer: A nationwide database study. Cancer Epidemiol. 2024; 93: 102688. doi: 10.1016/j.canep.2024.102688
Vigano A, Donaldson N, Higginson IJ, Bruera E, Mahmud S, Suarez-Almazor M. Quality of life and survival prediction in terminal cancer patients: a multicenter study. Cancer 2004; 101(5): 1090-1098. doi: 10.1002/cncr.20472
Gripp S, Moeller S, Bölke E, Schmitt G, Matuschek C, Asgari S, et al. Survival prediction in terminally ill cancer patients by clinical estimates, laboratory tests, and self-rated anxiety and depression. J Clin Oncol 2007; 25(22): 3313-3320. doi: 10.1200/JCO.2006.10.5411
Liu Y, Xi QS, Xia S, Zhuang L, Zheng W, Yu S. Association between symptoms and their severity with survival time in hospitalized patients with far advanced cancer. Palliat Med. 2011; 25(7): 682-690. doi: 10.1177/0269216311398301
Singer AE, Meeker D, Teno JM, Lynn J, Lunney JR, Lorenz KA. Symptom trends in the last year of life, 1998-2010: A cohort study. Ann Intern Med 2015; 162(3): 175-183. doi: 10.7326/M13-1609
de la Cruz M, Ransing V, Yennu S, Wu J, Liu D, Reddy A, et al. The Frequency, Characteristics, and Outcomes Among Cancer Patients With Delirium Admitted to an Acute Palliative Care Unit. Oncologist 2015; 20(12): 1425-1431. doi: 10.1634/theoncologist.2015-0115
Yoong SQ, Bhowmik P, Kapparath S, Porock D. Palliative prognostic scores for survival prediction of cancer patients: a systematic review and meta-analysis. J Natl Cancer Inst 2024; 116(6): 829-857. doi: 10.1093/jnci/djae036
Australian Government Department of Health D and A. Palliative Care Outcomes Collaboration (PCOC). [internet] 2025. [cited 2025 October 27] https://www.health.gov.au/our-work/palliative-care-outcomes-collaboration-pcoc
Bischoff KE, Patel K, Boscardin WJ, O’Riordan DL, Pantilat SZ, Smith AK. Prognoses Associated With Palliative Performance Scale Scores in Modern Palliative Care Practice. JAMA Netw Open 2024; 7(7): e2420472. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2024.20472
Marmor S, Cohen S, Fujioka N, Cho LC, Bhargava A, Misono S. Dysphagia prevalence and associated survival differences in older patients with lung cancer: A SEER-Medicare population-based study. J Geriatr Oncol 2020; 11(7): 1115-1117. doi: 10.1016/j.jgo.2020.02.015
Tapper EB, Parikh ND, Sengupta N, Mellinger J, Ratz D ,Lok AS-F et al. A risk score to predict the development of hepatic encephalopathy in a population-based cohort of patients with cirrhosis. Hepatology 2018; 68(4): 1498-1507. doi: 10.1002/hep.29628
Orman ES, Roberts A, Ghabril M, Nephew L, Desai AP, Patidar K, et al. Trends in Characteristics, Mortality, and Other Outcomes of Patients With Newly Diagnosed Cirrhosis. JAMA Netw Open 2019; 2(6): e196412. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2019.6412
Wong PY, Xia V, Imagawa DK, Hoefs J, Hu KQ. Clinical presentation of hepatocellular carcinoma (HCC) in Asian-Americans versus non-Asian-Americans. J Immigr Minor Health 2011; 13(5): 842-848. doi: 10.1007/s10903-010-9395-8
Bohra A, Worland T, Hui S, Terbah R, Farrell A, Robertson M. Prognostic significance of hepatic encephalopathy in patients with cirrhosis treated with current standards of care. World J Gastroenterol 2020; 26(18): 2221-2231. doi: 10.3748/wjg.v26.i18.2221
Fang Z, Zhang Q. Association between cognitive impairment and cardiovascular mortality in mature and older adults: A meta-analysis. Exp Gerontol. 2024; 192: 112440. doi: 10.1016/j.exger.2024.112440
Shin J, Kober K, Wong ML, Yates P, Miaskowski C. Systematic review of the literature on the occurrence and characteristics of dyspnea in oncology patients. Crit Rev Oncol Hematol 2023; 181: 103870. doi: 10.1016/j.critrevonc.2022.103870
Frostad A. Association between respiratory symptom score and 30-year cause-specific mortality and lung cancer incidence. Clin Respir J 2008; 2 Suppl 1: 53-58. doi: 10.1111/j.1752-699X.2008.00084.x
Seow H, Barbera L, Sutradhar R, Howell D, Dudgeon D, Atzema C, et al. Trajectory of performance status and symptom scores for patients with cancer during the last six months of life. J Clin Oncol 2011; 29(9): 1151-1158. doi: 10.1200/JCO.2010.30.7173
Campbell ML, Kiernan JM, Strandmark J, Yarandi HN. Trajectory of Dyspnea and Respiratory Distress among Patients in the Last Month of Life. J Palliat Med 2018; 21(2): 194-199. doi: 10.1089/jpm.2017.0265
Maltoni M, Pirovano M, Scarpi E, Marinari M, Indelli M, Arnoldi E, et al. Prediction of survival of patients terminally ill with cancer. Results of an Italian prospective multicentric study. Cancer 1995; 75(10): 2613-2622. doi: 10.1002/1097-0142(19950515)75:10<2613::aid-cncr2820751032>3.0.co;2-1.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ตีพิมพ์ในวารสารนี้เป็นลิขสิทธิ์ของผู้เผยแพร่ ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) ท่านสามารถอ่านและใช้งานบทความเหล่านี้เพื่อวัตถุประสงค์ทางวิชาการ เช่น การสอน การวิจัย หรือการอ้างอิง โดยต้องให้เกียรติแก่ผู้เขียนและวารสารอย่างเหมาะสม ห้ามนำบทความไปใช้หรือดัดแปลงโดยไม่ได้รับอนุญาต ข้อความที่แสดงในบทความเป็นความคิดเห็นของผู้เขียนแต่เพียงผู้เดียว ผู้เขียนมีความรับผิดชอบอย่างเต็มที่ต่อเนื้อหาและความถูกต้องของบทความ การนำไปใช้ซ้ำหรือตีพิมพ์ซ้ำอื่นๆ ต้องได้รับอนุญาตจากวารสาร
