ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางคลินิกกับการเกิดภาวะความดันโลหิตต่ำระหว่างการฟอกเลือด:การศึกษาย้อนหลัง

บทคัดย่อ

บทนำ: ภาวะความดันโลหิตต่ำขณะฟอกเลือดเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยที่สุดในผู้ป่วยฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม มีความชุกร้อยละ 10-30 สัมพันธ์กับอัตราการตาย และภาวะแทรกซ้อนต่างๆแม้ว่าจะมีการศึกษาปัจจัยเสี่ยงของภาวะความดันโลหิตต่ำขณะฟอกเลือดอย่างกว้างขวางในต่างประเทศ แต่ยังขาดข้อมูลที่ครอบคลุมในประชากรผู้ป่วยไทย ซึ่งอาจมีลักษณะทางคลินิก ภาวะโรคร่วม และปัจจัยเสี่ยงที่แตกต่างจากการศึกษาในประเทศที่พัฒนาแล้ว การระบุปัจจัยเสี่ยงจึงมีความสำคัญต่อการพัฒนาแนวทางการป้องกันที่มีประสิทธิภาพ

วัสดุและวิธีการ: การศึกษาเชิงวิเคราะห์ย้อนหลัง โดยทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยโรคไตที่ได้รับการฟอกเลือดระหว่างเข้ารับการรักษาโรงพยาบาลศรีนครินทร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ทั้งผู้ป่วยไตวายทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง ระหว่างเดือนมกราคม-ธันวาคม พ.ศ. 2565 เครื่องมือในการวิจัยใช้ คือแบบบันทึกเวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์และบันทึกการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมที่เข้ารับการรักษาบันทึกข้อมูลปัจจัยเสี่ยงทางคลินิกที่สัมพันธ์กับการเกิดภาวะความดันโลหิตระหว่างการฟอกเลือด วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ logistic regression และวิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะความดันโลหิตต่ำขณะฟอกเลือดด้วย multivariable logistic regression โดยใช้โปรแกรม STATA version 17

ผลการศึกษา: ผู้ป่วยจำนวน 349 ราย ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม 1,500 ครั้ง เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ ร้อยละ 29.06 ปัจจัยเสี่ยงที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05)ได้แก่ โรคตับแข็ง (aOR 3.01, 95%CI 1.52 - 5.59) ความดันโลหิตตัวบนก่อนฟอกต่ำกว่า110มม.ปรอท (aOR 2.89, 95%CI 1.40 - 5.94) ระดับโพแทสเซียมน้อยกว่า 3.4 มิลลิเอควิเวเลนต์/ลิตร (aOR 2.75, 95%CI 1.49 – 5.07) ใช้เครื่องช่วยหายใจ (aOR 2.07, 95%CI 1.49 -2.86) )โรคมะเร็ง (aOR 1.78, 95%CI 1.06 - 2.96 ) ออกซิเจนในเลือดต่ำกว่า 95% (aOR1.55,95%CI 1.16–2.07) อัลบูมินน้อยกว่า 3 กรัม/เดซิลิตร (aOR1.44,95%CI 1.04–1.98) โรคหัวใจร่วมกับภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ(aOR1.42, 95%CI 1.06 - 2.96) การดึงน้ำส่วนเกินมากกว่า 13 มล/กก/ชม. (aOR 1.21,95%CI1.06 -1.39) และอายุมากกว่า 65ปี (aOR 1.02, 95%CI 1.01 - 1.03)

สรุป: ผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยงที่มีความสัมพันธ์กับภาวะความดันโลหิตต่ำขณะฟอกเลือด (Intradialytic Hypotension/IDH) ได้แก่ ผู้ป่วยสูงอายุ ผู้ป่วยที่มีโรคร่วมโดยเฉพาะ โรคตับแข็งโรคมะเร็ง โรคหัวใจ ผู้ป่วยที่มีภาวะความดันโลหิตก่อนการฟอกต่ำ, ภาวะโภชนาการที่ไม่ดี, ภาวะเกลือแร่ไม่สมดุล และมีอัตราการดึงน้ำส่วนเกินออกสูง สมควรได้รับการดูแลและการเฝ้าระวังอย่างเหมาะสม นำไปสู่การกำหนดกลยุทธ์การป้องกันและการจัดการที่ตรงจุดสำหรับผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกไตด้วยเครื่องไตเทียม