การเดินโดยปราศจากการมองเห็น : การวิเคราะห์แบบภาคตัดขวางเกี่ยวกับความสามารถในการเข้าถึงทางเดินเท้าของผู้มีความบกพร่องทางการมองเห็นในประเทศไทย

บทคัดย่อ

โครงสร้างพื้นฐานของทางเดินเท้าที่ปลอดภัยและเข้าถึงได้ ถือเป็นองค์ประกอบสำคัญในการส่งเสริมความคล่องตัวในการเดินทาง ความเป็นอิสระในการดำเนินชีวิต และการมีส่วนร่วมทางสังคมของบุคคลที่มีความบกพร่องทางการมองเห็น อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยยังขาดข้อมูลเชิงประจักษ์เกี่ยวกับมุมมองของกลุ่มประชากรนี้ต่อการเข้าถึงทางเดินเท้า การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการรับรู้ของผู้มีความบกพร่องทางการมองเห็นในประเทศไทยเกี่ยวกับการเข้าถึงทางเดินเท้า และศึกษาปัจจัยทางประชากร สิ่งแวดล้อม และนโยบายที่เกี่ยวข้อง โดยการสำรวจแบบภาคตัดขวางทางออนไลน์ จัดทำขึ้นช่วงเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน พ.ศ. 2568 ในกลุ่มประชากรไทยอายุ 18 ปีขึ้นไป จำนวน 495 ราย ซึ่งรายงานตนเองว่ามีความบกพร่องทางการมองเห็น โดยใช้การเลือกตัวอย่างแบบเจาะจงจากองค์กรด้านความพิการ คลินิก และแพลตฟอร์มออนไลน์ เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามมาตรฐาน ประเมินการรับรู้การเข้าถึงทางเดินเท้าด้วยมาตรวัด Likert 5 ระดับ (1 = แย่มาก ถึง 5 = ดีมาก) และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมการใช้ทางเดิน การรับรู้ด้านความปลอดภัย การใช้เทคโนโลยีช่วยเหลือ อุปสรรคทางสิ่งแวดล้อม และความพึงพอใจต่อการสนับสนุนจากภาครัฐ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและการถดถอยโลจิสติกแบบลำดับ ทั้งในระดับตัวแปรเดียวและพหุคูณ

ผู้เข้าร่วมมีอายุเฉลี่ย 23.07 ± 7.51 ปี โดยร้อยละ 58.2 เป็นเพศชาย คะแนนเฉลี่ยของการรับรู้การเข้าถึงอยู่ที่ 2.96 ± 0.47 รายงานว่าใช้ทางเดินเท้าไม่บ่อย ร้อยละ 60 ซึ่งอุปสรรคที่พบโดยทั่วไป ได้แก่ พื้นผิวไม่เรียบ (ร้อยละ 65.3) สิ่งกีดขวาง (ร้อยละ 57.0) และการขาดพื้นผิวสัมผัส (ร้อยละ 56.2) ในการวิเคราะห์ตัวแปรเดี่ยวพบว่า อายุที่มากขึ้น ระยะเวลาความพิการที่ยาวนานขึ้น ความรุนแรงของความบกพร่อง และการใช้ทางเดินเท้าเป็นประจำ มีความสัมพันธ์กับการรับรู้การเข้าถึงที่ต่ำลง ในขณะที่การรับรู้นโยบายของรัฐและการมีสัญญาณเสียง มีความสัมพันธ์ในเชิงบวก ในการวิเคราะห์แบบพหุคูณ พบว่าการรับรู้ด้านความปลอดภัยที่สูงมีความสัมพันธ์อย่างมากกับคะแนนการเข้าถึงที่ดีขึ้น (mOR = 628.58–6920.12; p < 0.001) เช่นเดียวกับความพึงพอใจต่อการสนับสนุนจากภาครัฐ (mOR = 16.56–78.06; p < 0.01) ในทางตรงกันข้ามความบกพร่องระดับปานกลาง เพศชาย การใช้ทางเดินเท้าเป็นประจำ และการใช้เทคโนโลยีช่วยเหลือ มีความสัมพันธ์ในทางลบ ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมไม่มีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อควบคุมร่วมกับตัวแปรอื่น
ผลการศึกษานี้สะท้อนให้เห็นถึงบทบาทสำคัญของความรู้สึกปลอดภัยและการสนับสนุนจากภาครัฐในการกำหนดการรับรู้ด้านการเข้าถึงทางเดินเท้า และเน้นย้ำถึงความจำเป็นในการออกแบบเมืองที่ครอบคลุมและนโยบายที่ตอบสนองต่อความต้องการของกลุ่มประชากรผู้พิการทางการมองเห็น