เปรียบเทียบระหว่างภาพถ่ายรังสีของกระดูกสันหลังด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า และเครื่องตรวจวิเคราะห์ ความหนาแน่นของกระดูก ในการตรวจวัดความหนาแน่นของมวลกระดูกของผู้ป่วยกระดูกสันหลังเสื่อมในโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อประเมินประสิทธิภาพของคะแนนคุณภาพกระดูกสันหลัง (Vertebral Bone Quality: VBQ) ในการวินิจฉัยโรคกระดูกพรุน
วิธีการ: การศึกษาย้อนหลังได้รวบรวมผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจวัดความหนาแน่นของมวลกระดูกด้วยเครื่องเอกซเรย์ดูอัลเอนเนอร์จี (Dual-Energy X-ray Absorptiometry: DXA) และการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าบริเวณกระดูกสันหลังส่วนเอวและกระเบนเหน็บ (lumbosacral spine) คะแนน VBQ ถูกนำ มาเปรียบเทียบกับค่า T-score และ Z-score โดยใช้ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เพียร์สัน (Pearson correlation coefficient) เพื่อแสดงประสิทธิภาพในการวินิจฉัยโรคกระดูกพรุน
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยทั้งหมด 161 ราย เป็นผู้ป่วยโรคเสื่อมของกระดูกสันหลัง อายุเฉลี่ย 71.4 ± 10.1 ปี เป็นเพศหญิง 122 ราย (75.8%) และเพศชาย 39 ราย (24.2%) คะแนน VBQ เมื่อเปรียบเทียบกับค่า T-score ของกระดูกสันหลังและสะโพกพบว่ามีความสัมพันธ์ในระดับปานกลาง (r = -0.356 และ -0.341 ตามลำ ดับ) การ วิเคราะห์เส้นโค้ง ROC เพื่อประเมินค่าความหนาแน่นของมวลกระดูก (BMD) และคะแนน VBQ ในแง่พื้นที่ใต้เส้นโค้ง (AUC) พบว่าในการวินิจฉัยภาวะกระดูกบาง (osteopenia) มีค่า AUC เท่ากับ 0.652 (95% CI, 0.555–0.750) และในโรคกระดูกพรุนมีค่า AUC เท่ากับ 0.674 (95% CI, 0.558–0.790) สำหรับโรคกระดูกพรุน คะแนน VBQ ให้ค่า predictive value เชิงบวก 32% (95% CI, 28.14%–36.23%) predictive value เชิงลบ 92% (95% CI, 76.02%–98.01%) และความถูกต้อง (accuracy) 47.6% (95% CI, 37.78%–57.59%)
สรุป:คะแนน VBQ เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพและสามารถใช้เป็นการคัดกรองเบื้องต้นสำหรับโรคกระดูกพรุนได้ แต่ไม่สามารถทดแทนการตรวจ DXA ได้ คะแนน VBQ < 3.1 สามารถใช้ตัดโรคกระดูกพรุนออกไปได้ ในขณะที่คะแนน VBQ ≥ 3.2 ควรได้รับการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจ DXA ซึ่งถือเป็น gold standard