การประยุกต์ใช้โปรแกรมคำนวณจุดแทงสายระบายในโพรงสมองในการจำลองทางคอมพิวเตอร์ และกะโหลกเทียม 3 มิติ จำนวน 15 หัว

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: ความแม่นยำของการผ่าตัดวางสาย/ท่อระบายน้ำจากโพรงน้ำในสมองลงมาสู่ช่องท้อง โดยวิธี free hand ยังมีความแม่นยำค่อนข้างต่ำ เนื่องจากตำแหน่งที่ใช้เป็นจุดอ้างอิงและปัจจัยเรื่องขนาดของโพรงสมองมีความแตกต่างในแต่ละบุคคล อีกหนึ่งตัวเลือกที่แพทย์สามารถนำมาใช้วางแผนการผ่าตัดคือการใช้เครื่องช่วยกำหนด และยืนยันจุดหรือระบบนำวิถี (neuronavigator) อย่างไรก็ตามเครื่อง neuronavigation มีราคาที่สูงมาก จึงไม่ได้มีใช้แพร่หลายในทุกโรงพยาบาลที่มีการผ่าตัดทางระบบประสาท ผู้วิจัยจึงมีแนวคิดที่จะนำเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ เพื่อใช้ในการผลิตซอฟต์แวร์สร้างโปรแกรมที่นำข้อมูลภาพถ่ายซีทีแสกนมาช่วยคำนวณบริเวณที่สามารถใช้เป็นจุดเข้าแบบอัตโนมัติและคำนวณความยาวของสาย ventricular end โดยประมวลผลและแสดงผลร่วมกับภาพถ่ายกะโหลกที่ซ้อนกับโพรงสมองด้วยโปรแกรม 3 มิติจะช่วยทำให้การผ่าตัดวางสาย/ท่อระบายน้ำจากโพรงน้ำมีความละเอียดแม่นยำมากยิ่งขึ้น ดังนั้นผู้วิจัยจึงต้องการที่จะประยุกต์ใช้โปรแกรมคำนวณจุดแทงสายระบายในโพรงสมอง เพื่อทดสอบประสิทธิภาพความแม่นยำของโปรแกรมในผู้ป่วยที่มีโพรงสมองคั่งน้ำที่ไม่ได้มีความซับซ้อน
วิธีการศึกษา: สุ่มเลือกผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยเป็นโรคโพรงสมองคั่งน้ำทั้งหมดจำนวน 50 รายจากเวชระเบียน ทำการเก็บข้อมูลของผู้ป่วยประกอบไปด้วย อายุ เพศ สาเหตุของโรคโพรงสมองคั่งน้ำและปัจจัยเรื่องขนาดของโพรงสมอง จำลองผ่าตัดวางสาย/ท่อระบายน้ำจากโพรงน้ำในสมองลงมาสู่ช่องท้องสองวิธี 1. จำลองแทงเข้ากะโหลก (entry point) เพื่อให้เข้าถึงโพรงสมองในคอมพิวเตอร์ 2. จำลองในโมเดลกะโหลกเทียม 3 มิติ จำนวน 15 หัวโดยใช้จุดที่ได้จากการคำนวณของโปรแกรมเทียบกับการใช้จุดคีน เพื่อดูตำแหน่งปลายสายในโพรงสมอง
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยทั้งหมด 50 ราย ทำการจำลองทั้งสองข้างแบ่งเป็นจำลอง 100 ครั้ง พบว่าร้อยละ 86 ปลายสายอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม เมื่อจำลองโดยการใช้จุด entry point ที่ได้จากการคำนวณของโปรแกรม ในขณะที่จุดของคีนพบว่าอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ร้อยละ 86, ร้อยละ 46 และร้อยละ 6 ในความยาวของสาย ventricular end ที่ 6 ซม. 7 ซม.และ 8 ซม.ตามลำดับ ร้อยละ 92 ของกลุ่มที่ใช้จุด entry point ที่ได้จากการคำนวณของโปรแกรม พบว่าปลายสายส่วนใหญ่อยู่ในโพรงสมอง มีเพียง 8 ราย ที่ปลายสายส่วนใหญ่อยู่ในเนื้อสมอง ในขณะที่จุดของคีน ปลายสายส่วนใหญ่อยู่ในโพรงสมองเพียงร้อยละ 86 ความยาวของสาย ventricular catheter ได้จากการคำนวณของโปรแกรมคือ 64.92 ±10.21 มิลลิเมตร ค่าเฉลี่ยของระยะกระจัดของจุด entry point ได้จากการคำนวณของโปรแกรมและจุดของคีนคือ 21.29 ± 16.12 มิลลิเมตร เมื่อทำการจำลองในโมเดลกะโหลกเทียม 3 มิติ พบว่ามุม ที่เบี่ยงเบนจากการทำมุมตั้งฉากระหว่างแทงเข้าโพรงสมองคือ 8.64 ± 3.38 องศา
สรุป: โปรแกรมคำนวณจุดแทงสายระบายในโพรงสมองคาดว่าจะเป็นประโยชน์ต่อวงการแพทย์ สามารถช่วยให้การผ่าตัดวางสาย/ท่อระบายน้ำจากโพรงน้ำมีความละเอียดแม่นยำมากยิ่งขึ้นช่วยลดค่ารักษาของสถานพยาบาล และประหยัดค่าใช้จ่ายของผู้ป่วย ซึ่งโปรคำนวณจุดแทงสายระบายในโพรงสมองพบว่ามีความแม่นยำมากกว่าจุดของคีนทั้งการจำลองในคอมพิวเตอร์และการจำลองในโมเดลกะโหลกเทียม 3 มิติ.