การผ่าตัดเลือดคั่งในสมองและการห้ามเลือดในสมองผ่านกล้อง endoscope โดยใช้นวัตกรรมอุปกรณ์และเทคนิคประยุกต์ ในโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: การผ่าตัดเลือดคั่งในสมองด้วยการส่องกล้องเอนโดสโคปผ่าตัดก้อนเลือดคั่งในสมอง (endoscopic removal of ICH) เป็นวิธีใหม่ในประเทศไทย สามารถทำผ่าตัดที่ใช้เวลาลดลง แผลผ่าตัดเล็ก การทำลายเนื้อสมองไม่มาก การมองเห็นชัดเจน ดูดเอาก้อนเลือดได้ดี การผ่าตัด endoscopic removal of ICH โดยใช้นวัตกรรมประยุกต์จากเครื่องมือบางส่วนที่หาง่าย เพื่อแก้ปัญหาการห้ามเลือดได้โดยตรงใกล้เคียงกับการผ่าตัดปกติดั้งเดิม โดยการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์หลัก เพื่อรายงานผลการรักษากลุ่มผู้ป่วยโดยการใช้นวัตกรรมอุปกรณ์และเทคนิคประยุกต์ในการผ่าตัด เพื่อดูดก้อนเลือดคั่งและห้ามเลือดในผู้ป่วย ICH ระยะเวลาในการผ่าตัดในแง่ปริมาตรก้อนเลือด ICH ที่ลดลงจำนวนวันนอนโรงพยาบาลและ ICU ของผู้ป่วย และวัตถุประสงค์รองเพื่อเปรียบเทียบผลลัพธ์ดังกล่าวในผู้ป่วยช่วงเวลาเดียวกันที่ผ่าด้วยวิธี standard craniotomy with intracerebral hematoma removal
ระเบียบวิธีวิจัย: ทำการรวบรวมข้อมูลทางคลินิกจากเวชระเบียนและภาพรังสี ตั้งแต่ ก.ย. 2563 ถึง ก.พ. 2564 ในโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ผู้ป่วย ICH จำนวน 10 ราย ทำการวิเคราะห์ข้อมูลย้อนหลัง เพื่อบรรยายลักษณะทั่วไป ลักษณะทางคลินิกของผู้ป่วยและผลของการใช้นวัตกรรมและเทคนิคประยุกต์ในการผ่าตัด endoscopic removal of ICH โดยประเมินจากตำแหน่งของก้อนเลือดคั่ง ปริมาตรของเลือดคั่งที่ลดลง และ midline shift โดยวัดจาก brain CT scan หลังผ่าตัด บรรยายด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยง เบนมาตรฐาน พิสัย ค่าสัดส่วน
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยเลือดคั่งในสมอง (ICH) จำนวน 10 ราย อายุเฉลี่ย 59 ปี (พิสัย: 28-81 ปี) ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (6 ใน 10 ราย) โรคประจำตัวพบมากที่สุดคือภาวะความดันโลหิตสูง (4 ใน 10 ราย) ขนาดก้อนเลือดก่อนผ่าตัดเฉลี่ย 61 มิลลิลิตร (พิสัย: 30-109 มิลลิลิตร) ตำแหน่งของก้อนเลือด คือ basal ganglia และ lobar hematoma จำนวน 7 และ 3 รายตามลำดับ พบว่าขนาดก้อนเลือดก่อนผ่าตัดเฉลี่ย 61 มิลลิลิตร สำหรับmidline shift เฉลี่ย 0.7 เซนติเมตร (พิสัย: 0.0-1.4 เซนติเมตร) ผลการผ่าตัด ขนาดก้อนเลือดหลังผ่าตัดเฉลี่ย 9 มิลลิลิตร ซึ่งลดลงเฉลี่ย 85% (พิสัย: 68.6-96.7%) midline shift เฉลี่ยก่อนผ่าตัด 0.7 เซนติเมตร หลังผ่าตัดเฉลี่ย 0.27 เซนติเมตร ลดลงเฉลี่ย 61.4% (พิสัย: 40-80%) ระยะเวลาผ่าตัดเฉลี่ย 1 ชม. 16 นาที (พิสัย: 45-120 นาที) ระยะเวลาวันนอนโรงพยาบาลเฉลี่ย 22.7 วัน (พิสัย: 6-50 วัน) ผู้ป่วยจำนวน 8 คนปลอดภัยกลับบ้านมี Glasgow Outcome Score (GOS) เมื่อผู้ป่วยกลับบ้านเฉลี่ย 3.4 มีผู้ป่วยเสียชีวิต 2 ราย เท่ากับอัตราตาย 20% นวัตกรรม และเทคนิคที่ใช้สามารถดูดและห้ามเลือดได้ตรงจุด ผู้ป่วยทุกคนไม่ต้องใส่สายระบายเลือด เมื่อเปรียบเทียบกับผู้ป่วยที่ผ่าด้วยวิธี standard craniotomy with intracerebral hematoma removal ในช่วงเวลาเดียวกันจำนวน 84 คน (เสียชีวิต 28 คน อัตราตาย 33%) พบว่าผู้ป่วยที่ผ่าด้วยวิธี endoscopic removal of ICH ใช้ระยะเวลาในการผ่าตัดเฉลี่ยสั้นกว่า คือ 76 นาที เทียบกับการผ่าตัดวิธีstandard craniotomy ที่เวลาเฉลี่ย 103 นาที และมีอัตราตายน้อยกว่า แต่ endoscopic removal of ICH มีระยะเวลานอน รพ. เฉลี่ยสูงกว่า standard craniotomy
สรุป: จากผลการศึกษาการผ่าตัด endoscopic removal of ICH เป็นวิธีที่ปลอดภัยและมีประสิทธิผลที่ดี เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีมาตรฐานคือ standard craniotomy ในช่วงเวลาเดียวกัน อย่างไรก็ตามการศึกษาวิธีการผ่าตัดนี้ในผู้ป่วยกลุ่มนี้มากขึ้น มีความจำเป็นในการวิเคราะห์หาความถูกต้องต่อไป