การประเมินระบบเฝ้าระวังโรคไวรัสตับอักเสบบี ชนิดเฉียบพลัน โรงพยาบาลบุรีรัมย์ และโรงพยาบาลนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ ปี พ.ศ. 2562

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โรคไวรัสตับอักเสบเป็นโรคที่มีความรุนแรง พบอัตราตายสูงเป็นลำดับที่ 7 ของสาเหตุการตายทั่วโลก ซึ่งร้อยละ 47 ของผู้เสียชีวิตเกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ประเทศไทยมีจำนวนผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังประมาณ 2.2–3 ล้านคน และพบอัตราป่วยเพิ่มมากขึ้นทุกปี การติดตามข้อมูลการเฝ้าระวังมีความสำคัญต่อการประเมินความก้าวหน้าของโครงการกำจัดไวรัสตับอักเสบบีที่องค์การอนามัยโลกตั้งเป้าหมายไว้ การจำแนกประเภทของการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีชนิดเฉียบพลันและเรื้อรังอย่างถูกต้อง เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการประเมินประสิทธิภาพของโปรแกรม การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาขั้นตอนการรายงานโรคไวรัสตับอักเสบบีในโรงพยาบาล คุณลักษณะเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพของระบบเฝ้าระวังโรคไวรัสตับอักเสบบีชนิดเฉียบพลัน
วิธีการศึกษา: เป็นรูปแบบการศึกษาแบบภาคตัดขวาง เพื่อศึกษาคุณลักษณะเชิงปริมาณ โดยเลือกพื้นที่ศึกษาแบบเฉพาะเจาะจง คือ โรงพยาบาลบุรีรัมย์ และโรงพยาบาลนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ ประชากรที่ทำการศึกษา ได้แก่ ผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบี ที่เข้ารับการรรักษาในโรงพยาบาลดังกล่าว ระหว่างวันที่ 1 มกราคม–31 ธันวาคม 2562 และศึกษาคุณลักษณะเชิงคุณภาพ โดยศึกษาขั้นตอนการรายงานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียของระบบเฝ้าระวัง จากการคำนวนขนาดตัวอย่างสำหรับการศึกษาค่าพยากรณ์บวก 358 ตัวอย่าง ขนาดตัวอย่างสำหรับการศึกษาค่าความไว 384 ตัวอย่าง
ผลการศึกษา: จากเวชระเบียนผู้ป่วยที่รายงานใน รง.506 จำนวน 739 ราย (โรงพยาบาลบุรีรัมย์ 537 ราย โรงพยาบาลนางรอง 202 ราย) และเวชระเบียนจาก ICD–10 ข้างเคียง 210 ราย (โรงพยาบาลบุรีรัมย์ 150 ราย, โรงพยาบาลนางรอง 60 ราย) พบว่า ระบบเฝ้าระวังโรคไวรัสตับอักเสบบี ค่าความไวของโรงพยาบาลบุรีรัมย์เท่ากับร้อยละ 42.01 โรงพยาบาลนางรอง ร้อยละ 50.60 ค่าพยากรณ์บวก โรงพยาบาลบุรีรัมย์ ร้อยละ 29.02 โรงพยาบาลนางรอง ร้อยละ 57.53 คุณภาพของข้อมูลพบความไม่ถูกต้องในตัวแปร สถานภาพสมรส และวันที่พบผู้ป่วย โรงพยาบาลบุรีรัมย์มีความทันเวลา ของการรายงาน ร้อยละ 67.39 โรงพยาบาลนางรอง ร้อยละ 38.10 การยอมรับของผู้ที่เกี่ยวข้อง พบว่าผู้บริหารและผู้ที่เกี่ยวข้องให้ การยอมรับว่าไวรัสตับอักเสบเป็นโรคที่ต้องรายงาน
อภิปรายผล: ผู้ป่วยที่ถูกรายงานเข้ามายังระบบรายงาน 506 ที่ ไม่ตรงตามนิยามโรคติดเชื้อ ประเทศไทย เป็นจำนวนมาก ส่งผลให้ค่าพยากรณ์บวกค่อนข้างต่ำ สาเหตุเกิดจากผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรังที่มารับการรักษาต่อเนื่อง ได้ถูกลงผลการวินิจฉัยเป็นผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (HBV Infection) และให้รหัส ICD–10 เป็น B169 (Acute hepatitis B without delta–agent and without hepatic coma) และถูกส่งออกมายังรายงาน 506 ดังนั้น การตรวจสอบบันทึกผลวินิจฉัยที่ชัดเจน จะช่วยให้ระบบรายงาน 506 มีความถูกต้อง