การสอบสวนโรคและบริหารจัดการควบคมโรคพิษสุนัขบ้า: กรณีพบลูกสุุนัขสัมผัสเชื้้อในโรงเรียนแห่งหนึ่ง เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร เดือนสิงหาคม-ตุลาคม 2561

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: วันที่ 24 สิงหาคม 2561 ทีมสอบสวนควบคุมโรคศูนย์บริการสาธารณสุข 60 ได้รับแจ้งจากกลุ่มควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า สำนักงานสัตวแพทย์สาธารณสุข สำนักอนามัย พบสุนัขต้องสงสัยป่วยเป็นโรคพิษสุนัขบ้า 1 ตัว ที่แขวงสีกัน เขตดอนเมือง ซึ่งเป็นลูกสุนัขที่นำมาจากโรงเรียนแห่งหนึ่งเขตดอนเมือง ทางทีมสัตวแพทย์จึงลงพื้นที่เพื่อจับสุนัขไปกักขังไว้ที่ศูนย์ควบคุมสุนัขประเวศ ต่อมาได้รับแจ้งว่าสุนัขตัวที่นำไปกักขังเพื่อดูอาการได้ตายลงในวันที่ 29 สิงหาคม 2561 ทางทีมสัตวแพทย์ได้ตัดหัวส่งชันสูตร พบเป็นผลบวกมีการติดเชื้อพิษสุนัขบ้า ทางศูนย์บริการธารณสุข 60 จึงประสานงานกับทางโรงเรียนเพื่อดำเนินการสอบสวนโรคในวันที่ 31 สิงหาคม 2561
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา โดยทำการสอบสวนโรคโดยใช้แบบสอบถาม สัมภาษณ์ผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า หรือสงสัยว่าสัมผัส ค้นหาผู้ป่วยและผู้สัมผัสโรคเพิ่มเติมโดยคัดกรอง และสอบถามผู้มีโอกาสสัมผัสสุนัขที่ติดเชื้อหรือสุนัขที่สัมผัสเชื้อพิษสุนัขบ้า และค้นหาสุนัขที่สัมผัสหรือถูกกัดโดยสุนัขที่ป่วยในช่วง เดือนมิถุนายน 2561 โดยกำหนดนิยามการค้นหาผู้ป่วยและผู้สัมผัสโรคดังนี้ ผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า หมายถึง ผู้ที่สัมผัสกับสัตว์หรือ ผู้ป่วยที่ได้รับการพิสูจน์หรือสงสัยว่าเป็นโรคพิษสุนัขบ้า รวมถึง กรณีที่สัตว์หนีหายและสัตว์ไม่ทราบประวัติการสัมผัส หมายถึง การถูกกัด ข่วน หรือน้ำลายกระเด็นเข้าบาดแผลหรือผิวหนังที่มีรอยถลอกหรือถูกเลียที่เยื่อบุปาก จมูก ตา หรือกินอาหารดิบที่ปรุง จากสัตว์หรือผลิตภัณฑ์จากสัตว์ที่เป็นโรคพิษสุนัขบ้า
ผลการศึกษา: จากการค้นหาผู้สัมผัสโรคเพิ่มเติม พบเด็กนักเรียน 2,642 คน บุคลากรในโรงเรียน 257 คน ครอบครัวนักเรียนที่รับสุนัขไปเลี้ยงและสัตวแพทย์ที่ทำการรักษาอีก 12 คน รวม 2,899 คน แบ่งเป็นกลุ่มที่ 1 การสัมผัสที่ไม่ติดโรค 2,674 ราย กลุ่มที่ 2 การสัมผัสที่มีโอกาสติดโรค 183 ราย กลุ่มที่ 3 การสัมผัสที่มีโอกาสติดโรคสูง 55 ราย
สรุปและวิจารณ์ผล: พบกลุ่มการสัมผัสที่มีโอกาสติดโรค 183 ราย กลุ่มการสัมผัสที่มีโอกาสติดโรคสูง 55 ราย ในกลุ่มนี้ส่วนใหญ่การสัมผัสโดยถูกเลีย หรือน้ำลาย สิ่งคัดหลั่ง ถูกเยื่อบุของตา ปาก จมูก หรือ แผลที่มีเลือดออกโดยเด็กนักเรียนนำลูกสุนัขมาจูบบริเวณปาก และให้สุนัขเลียที่ตา ปาก จมูก ได้มีการให้วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าและหรืออิมมูโนโกลบูลินตามระดับของการสัมผัส สาเหตุการระบาดในครั้งนี้ ส่วนหนึ่งเกิดจากการขาดความตระหนักและ หรือความรู้เกี่ยวกับโรคพิษสุนัขบ้าและขาดการให้วัคซีนป้องกันโรคในสุนัข ดังนั้นหน่วยงานสาธารณสุขและปศุสัตว์ควรมีมาตรการให้ความรู้ในโรงเรียน ชุมชน และสร้างความตระหนักในความสำคัญของการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า รวมทั้งทำการเฝ้าระวังโรคอย่าง ต่อเนื่องและสม่ำเสมอ