รายงานผลการศึกษากรณีประชาชนนำโคลนพุมารับประทานและทาตัว บ้านหนองกุงน้อย หมู่ 10 ตำบลโคกกระเบื้อง อำเภอบ้านเหลื่อม จังหวัดนครราชสีมา วันที่ 13 กุมภาพันธ์–8 มีนาคม 2562

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โคลนพุ เกิดจากน้ำบาดาล หรือน้ำใต้ดินที่มีแรงดัน หลังทำปฏิกิริยากับแร่ดินจะเกิดการพองตัว เมื่อมีรอยแตกของ พื้นดินจึงผุดขึ้นมา ซึ่งในภาคอีสานพบได้หลายแห่ง จากกรณีเกิดเหตุการณ์โคลนพุที่บ้านหนองกุงน้อย หมู่ 10 ตำบลโคกกระเบื้อง อำเภอบ้านเหลื่อม จังหวัดนครราชสีมา ตั้งแต่ปลายเดือนมกราคม 2562 มีประชาชนจากในและนอกพื้นที่เดินทางไปดูและบางคนได้ตักน้ำดื่มกิน และนำโคลนไปทาตัวเพื่อรักษาโรคตามความเชื่อ จึงได้มีการสอบสวนเพื่อประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพ
วิธีการศึกษา: ประกอบด้วยการสังเกต บันทึกภาพ และสัมภาษณ์ประชาชนในพื้นที่และนอกพื้นที่ ตรวจวัดค่าแก๊สอันตราย และเก็บตัวอย่างดิน น้ำ และโคลน เก็บตัวอย่างส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ เพื่อหาเชื้อจุลินทรีย์ก่อโรคที่สำคัญ คือ เชื้อเมลิออยโดสิส และเชื้ออื่น ๆ ที่อาจก่อโรค และค่าความเป็นกรดด่าง แร่ธาตุต่าง ๆ เทียบกับ มาตรฐานผลิตภัณฑ์น้ำดื่มประเภทปิดฝาสนิท ด้วยวิธี American Public Health Association (APHA), International Standards Organization (ISO) และ Bacteriological Analytical Manual (BAM) ตรวจหาเชื้อแบคทีเรีย ยีสต์ รา และสารเคมีอันตราย เทียบกับเทียบกับมาตรฐานผลิตภัณฑ์พอกหน้าด้วยวิธี ISO 22718 (2015), ISO 18415 (2007) ตรวจวัดก๊าซอันตรายที่ปากหลุมโดยใช้เครื่องวัด Portable Ambien Air Analyzerและเครื่องวัดแก๊สรุ่นMX6iBirdS /N17101SH–001 และตรวจหาสารโลหะหนักด้วยวิธี Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometer (ICP–MS) เทียบค่ามาตรฐานดินและมาตรฐานน้ำผิวดิน
ผลการศึกษา: ผลการตรวจหาเชื้อก่อโรคสำคัญไม่พบเชื้อ Burkholderia pseudomallei ผลการตรวจเทียบมาตรฐาน ผลิตภัณฑ์น้ำดื่มประเภทปิดฝาสนิทพบเชื้อ Escherichia coli, Salmonella spp. (group C), ค่า MPN Coliforms, ค่าความเป็นด่าง, สารฟลูออไรด์ และแร่เหล็ก เกินค่ามาตรฐาน ผลการตรวจเทียบ มาตรฐานผลิตภัณฑ์พอกหน้าพบเชื้อก่อโรค Pseudomonas aeruginosa และจำนวนแบคทีเรีย ยีสต์ และรา ทั้งหมดต่อ 1 กรัม เกินค่ามาตรฐาน ผลการตรวจวัดสารเคมีประเภทสารระเหยหรือ สารติดไฟ พบก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์เกินค่ามาตรฐาน ผลการตรวจสารพิษโลหะหนัก ในตัวอย่างน้ำ โคลนและในดิน พบสารหนูเกินค่ามาตรฐานดินและน้ำผิวดิน
สรุปและข้อเสนอแนะ: จากผลการสอบสวนครั้งนี้ เป็นข้อมูลสื่อสารแจ้งเตือนให้ประชาชนในพื้นที่และผู้ที่เดินทางมาจากนอกพื้นที่รับรู้ ถึงอันตรายจากการดื่มน้ำและทาตัวด้วยโคลนพุ และสามารถใช้เป็นแนวทางในการประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพรวมทั้งการเลือก วิธีการตรวจและห้องปฏิบัติการ หากมีเหตุการณ์ในลักษณะเดียวกันเกิดขึ้นในอนาคต