ระบาดวิทยาโรคไข้เลือดออกและภาชนะสำคัญที่เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงพาหะ ในอำเภอเดชอุดมและเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี เดือนมกราคม-กรกฎาคม 2556

บทคัดย่อ

โรคไข้เลือดออกเป็นหนึ่งในโรคติดต่อที่มีความสำคัญของไทย ในปี พ.ศ. 2556 มีการระบาดใหญ่ทั่วประเทศ อัตราป่วย 239.5 ต่อประชากรแสนคน ในวันที่ 15 กรกฎาคม 2556 สำนักระบาดวิทยาวิทยาได้รับแจ้งว่าพบผู้ป่วยโรคกลุ่มไข้เลือดออก 4 กลุ่ม 103 ราย ในจังหวัดอุบลราชธานี ระหว่างวันที่ 20 เมษายน - 7 กรกฎาคม 2556 จึงได้ดำเนินการสอบสวนโรคร่วมกับทีมในพื้นที่ โดยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระบาดวิทยาของผู้ป่วยในภาพรวม จังหวัดและพื้นที่อำเภอเขื่องในและเดชอุดมมีการระบาดสูงในเดือน มิถุนายน - กรกฎาคม 2556 ศึกษาชนิดของภาชนะที่เป็นแหล่ง เพาะพันธุ์ยุงพาหะสำคัญ ซึ่งเป็นการศึกษาเชิงพรรณนาและการสำรวจโดยทบทวนข้อมูลรายงานผู้ป่วยโรคกลุ่มไข้เลือดออกระดับ จังหวัดของอุบลราชธานี และเวชระเบียนผู้ป่วยโรคกลุ่มไข้เลือดออก (ICD-10 รหัส A90-91) โรงพยาบาลเดชอุดมและโรงพยาบาลเขื่อง ในช่วงเดือนมกราคม - กรกฎาคม 2556 เก็บตัวอย่างซีรั่มจากผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาระหว่างวันที่ 16 - 27 กรกฎาคม 2556 เพื่อตรวจหาสายพันธุ์ของเชื้อไวรัสเดงกี สำรวจภาชนะซึ่งเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ของลูกน้ำยุงพาหะใน 7 หมู่บ้านจากสองอำเภอดังกล่าว ผลการศึกษา พบอัตราป่วยโรคกลุ่มไข้เลือดออกในภาพรวมของจังหวัดเท่ากับ 90.6 ต่อประชากรแสนคน อัตราป่วยสูงสุดในกลุ่มอายุ 13 - 18 ปี (289.4) รองลงมากลุ่มอายุ 5 - 12 ปี (278.7) เป็นเพศชายร้อยละ 48 ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยเป็นไข้เดงกี่ร้อยละ 45 ไข้เลือดออกเดงกี ร้อยละ 47 และไข้เดงกีที่มีภาวะช็อกร้อยละ 8 จากการทบทวนเวช ระเบียนผู้ป่วยไข้เดงกีในโรงพยาบาลเดชอุดมพบผู้ป่วย 126 ราย เป็นไข้เดงกีร้อยละ 43 ไข้เลือดออกเดงกีร้อยละ 53 และ ไข้เดงกีที่ มีภาวะช็อกร้อยละ 4 โรงพยาบาลเขื่องในพบผู้ป่วย 202 ราย เป็นไข้เดงกีร้อยละ 79 ไข้เลือดออกเดงกีร้อยละ 21 ผลการเก็บซีรั่มจากผู้ป่วย 7 ตัวอย่าง พบ DEN-3 จำนวน 1 จาก 7 ตัวอย่าง จากการสำรวจภาชนะซึ่งเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงพาหะ เป็นภาชนะอยู่ ภายนอกบ้านมากกว่าภาชนะภายในบ้านเล็กน้อย แต่พบภาชนะที่ พบลูกน้ำยุงพาหะภายในบ้านมากกว่านอกบ้าน ภาชนะที่มีความสำคัญสูงสุดเพราะมีภาชนะจำนวนมากและพบลูกน้ำยุงพาหะสัดส่วนสูง ได้แก่ ภาชนะเก็บน้ำใช้ ภาชนะอื่นๆ อ่างซีเมนต์ห้องน้ำ ภาชนะใส่น้ำดื่ม ภาชนะใส่น้ำดื่ม ยางรถยนต์ และที่รองขาตู้กันมด ตามลำดับ ดัชนีความชกชุมของลูกน้ำยุงพาหะของหมู่บ้านใน อ. เขื่องในสูงกว่า อ. เดชอุดม ความชุกชุมของลูกน้ำยุงพาหะ (BI, CI, HI) ทุกหมู่บ้านสูงเกินเกณฑ์ที่กำหนดไว้ ซึ่งอาจทำให้โรคเกิดการ ระบาดได้ตลอดเวลาหากมีผู้น้ำเชื้อเข้าไปในหมู่บ้านนั้น