การสอบสวนการระบาดของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันจากเชื้อไวรัสในโรงเรียนประถมศึกษาเอกชนแห่งหนึ่ง ตำบลแม่น้ำ อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี วันที่ 13 - 17 กรกฎาคม 2558

บทคัดย่อ

วันที่ 12 กรกฎาคม 2558 เวลาประมาณ 13.00 น. สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 11 นครศรีธรรมราช ได้รับแจ้งจากโรงพยาบาลเกาะสมุยว่ามีเด็กป่วยด้วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน 6 ราย ในโรงเรียนประถมศึกษาเอกชนแห่งหนึ่ง ตำบลแม่น้ำ อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี ทีมเฝ้าระวังสอบสวนเคลื่อนที่เร็วดำเนินการ สอบสวนโรคระหว่างวันที่ 13 - 17 กรกฎาคม 2558 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยืนยันการระบาดของโรค ค้นหาแหล่งโรค ค้นหาสาเหตุ และปัจจัยเสี่ยงของการระบาดของโรค และให้คำแนะนำในการควบคุมป้องกันโรคที่จำเพาะต่อไป ทำการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา โดยกำหนดนิยามผู้ป่วย คือ นักเรียน ครู และบุคลากรในโรงเรียนประถมศึกษาแห่งนี้ ที่มีอาการใดอาการหนึ่ง คือ ถ่ายอุจจาระ เหลวอย่างน้อย 3 ครั้ง หรือถ่ายเป็นน้ำอย่างน้อย 1 ครั้งใน 24 ชั่วโมง ร่วมกับอาการไข้ ปวดท้อง หรืออาเจียน ระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน - 17 กรกฎาคม 2558 และทำการศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์แบบ Retrospective Cohort Study ศึกษาสภาพแวดล้อมของโรงเรียน รวมทั้งเก็บตัวอย่างอุจจาระผู้ป่วย ตัวอย่างน้ำส่งตรวจทาง ห้องปฏิบัติการ ณ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข ผลการศึกษา พบผู้ป่วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันในโรงเรียนประถมเอกชนแห่งนี้ รวม 41 ราย Attack rate ร้อยละ 19.16 ผู้ป่วยเป็นนักเรียนทั้งหมด มีค่ามัธยฐานอายุเท่ากับ 7 ปี อายุระหว่าง 2.5 - 11 ปี ชั้น ประถมศึกษาปีที่ 1 มีอัตราป่วยสูงสุดร้อยละ 43.33 รองลงมาเป็นชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ร้อยละ 35.00 และชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ร้อยละ 26.32 ผู้ป่วยมีอาการไข้มากที่สุด ร้อยละ 73.2 รองลงมา คือ ถ่าย เหลว ร้อยละ 65.9 และปวดท้อง ร้อยละ 48.8 การระบาดของโรคอุจจาระร่วงครั้งนี้เป็นการระบาดแบบแพร่กระจาย และแบบแหล่งโรคร่วมกัน เนื่องจากการสัมผัสผู้ที่มีอาการอาเจียน/ถ่ายเหลว และการ แปรงฟันที่ห้องน้ำชั้น 2 ซึ่งน้ำมีเชื้อไวรัสโนโร เป็นปัจจัยเสี่ยงของการ ระบาดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < 0.05) ผลการตรวจตัวอย่างอุจจาระ 7 ราย พบสารพันธุกรรมของไวรัสโนโร 1 ราย (ร้อยละ 14.29) และไวรัสโรทา 1 ราย (ร้อยละ 14.29) ผลการตรวจตัวอย่าง น้ำดื่ม น้ำใช้ swab ภาชนะอุปกรณ์ และมือผู้สัมผัสอาหาร พบเชื้อ Bacillus cereus, Aeromonas caviae, Aeromonas veronii biovar sobria และ Aeromonas hydrophila ตามลำดับ และพบสารพันธุกรรมไวรัสโนโรในน้ำแปรงฟันชั้น 2 ผลการตรวจระดับ คลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำใช้อยู่ที่ระดับต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน และถังพักน้ำใต้ดินอยู่ให้กับบ่อเกรอะมาก มีระยะห่างน้อยกว่า 60 เซนติเมตร สรุปและวิจารณ์ การระบาดของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ครั้งนี้เกิดจากเชื้อไวรัส เพราะอาการทางคลินิกเข้าได้กับไวรัส โดยมีการปนเปื้อนเชื้อในระบบน้ำ จึงแนะนำให้โรงเรียนทำความสะอาด และฆ่าเชื้อในระบบน้ำด้วยคลอรีนเข้มข้น รวมทั้งสร้างถังเก็บน้ำใหม่บนดิน ให้สุขศึกษาเกี่ยวกับสุขอนามัยส่วนบุคคล สุขาภิบาลน้ำ และสิ่งแวดล้อมที่ถูกต้องแก่ทางโรงเรียน ผลการเฝ้าระวังโรคตั้งแต่ วันที่ 14 - 17 กรกฎาคม 2558 ไม่พบผู้ป่วยรายใหม่