กระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน ตำบลชีทวน อำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบ และศึกษากระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชน ตำบลชีทวน อำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี กลุ่มตัวอย่างได้จากการสุ่มอย่างง่าย และสุ่มแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ เป็นแบบสัมภาษณ์ที่ผู้วิจัยสร้างเอง และการตรวจหาไข่พยาธิใบไม้ตับ (Opisthorchis viverrini) ด้วยวิธี Modified Kato thick smear วิเคราะห์ข้อมูล โดยการแจกแจงความถี่ ค่าเฉลี่ย ร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมติฐานด้วยสถิติ paired t-test ผลการศึกษาพบพฤติกรรมการบริโภคปลาสุก ๆ ดิบ ๆ พบการบริโภคปลาน้ำจืดดิบร้อยละ 97.46 โดยเรียงลำดับอาหารแต่ละประเภทดังนี้ ปลาร้าดิบ (ร้อยละ 100) ลาบปลาดิบ (ร้อยละ 93.93) ส้มปลาน้อย (ร้อยละ 90.46) ก้อยปลาดิบ (ร้อยละ 84.93) ปลาส้ม ดิบ (ร้อยละ 84.68) และส้มไข่ปลา (ร้อยละ 77.45) ส่วนใหญ่บริโภคในวัยผู้ใหญ่และวัยผู้สูงอายุ ส่วนความเชื่อเกี่ยวกับการบริโภคปลาดิบหรือสุก ๆ ดิบ ๆ ของชาวบ้าน มีความถูกต้องอยู่ในระดับปานกลาง และเชื่อว่าการลาบปลา ก้อยปลา จากปลาสด ๆ โดยไม่ปรุงให้สุก รสชาติจะอร่อยกว่าการปรุงให้สุก การรวนเนื้อ ปลาด้วยน้ำร้อน 2 ครั้ง สามารถทำลายไข่พยาธิได้ การสร้างกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินปลาดิบ โดยการจัดมหกรรมประกวดอาหารปลาปลอดภัย จัดกระบวนการเรียนรู้ในกลุ่มเด็กนักเรียนและเยาวชน กิจกรรมงานบุญปลอดปลาดิบ กิจกรรม แหล่งน้ำสะอาดปลาปลอดภัย จัดกระบวนการเรียนรู้ในกลุ่มแม่บ้าน ร้านขายส้มตำ และในกลุ่มเสี่ยงกิจกรรมตรวจหาไข่พยาธิในอุจจาระ และการประเมินผลพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของกลุ่มตัวอย่าง พบว่าความถี่ในการบริโภคปลาดิบในอาหารทุกประเภทลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (P-value<0.00) และมีความเชื่อเกี่ยวกับการบริโภคปลาดิบถูกต้องมากขึ้น อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (P-value <0.00 และความชุกของพยาธิใบไม้ตับก่อน และหลังดำเนินการเท่ากับ 17.8 และ 1.37 ตามลำดับ