การสอบสวนโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันจากเชื้อ Shigella sonnei ในผู้ต้องขัง เรือนจำแห่งหนึ่ง อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา วันที่ 24–30 มีนาคม 2564

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2564 เวลาประมาณ 08.30 น. งานระบาดวิทยา โรงพยาบาลปากช่องนานา ได้รับข้อมูลจากพยาบาลประจำเรือนจำแห่งหนึ่งในจังหวัดนครราชสีมาว่า มีผู้ต้องขังในเรือนจำป่วยด้วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน จำนวน 24 ราย ทีม SRRT ทำการสอบสวนโรค ระหว่างวันที่ 24–30 มีนาคม 2564 เพื่อยืนยันการวินิจฉัย ยืนยันการระบาด ศึกษาขอบเขตการระบาดและการกระจายของโรค และให้ข้อเสนอแนะในการควบคุมและป้องกันการระบาด
วิธีการศึกษา: การศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา ทำโดยการทบทวนเวชระเบียน สัมภาษณ์ผู้ป่วยที่มารับบริการและค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมตามนิยาม การศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ ด้วย cohort study หาปัจจัยเสี่ยงจากมื้ออาหาร และแหล่งน้ำดื่มที่เป็นสาเหตุในแดนขัง 5 ที่มีอัตราป่วยสูงสุด การศึกษาสภาพแวดล้อมโดยการสำรวจแดนสูทกรรม ร้านสงเคราะห์ และแดน 5 ร่วมกับการสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่เรือนจำ และผู้ต้องขัง เกี่ยวกับการจัดการอาหาร พฤติกรรมการรับประทานอาหารของผู้ต้องขัง และระบบ น้ำดื่มในเรือนจำ การศึกษาทางห้องปฏิบัติการโดยเก็บตัวอย่าง rectal swab ของผู้ป่วย ผู้ปรุงอาหาร เก็บ swab จากมือผู้ปรุงอาหาร ภาชนะ และน้ำดื่ม น้ำใช้ปรุงอาหาร มาตรวจเพาะเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และตรวจโคลิฟอร์มแบคทีเรียด้วยชุดตรวจ SI–2
ผลการสอบสวนโรค: จากการสอบสวนเบื้องต้นพบผู้ป่วย 83 ราย อาการทางคลินิกที่พบมาก 5 อันดับแรก คือ อาการปวดท้อง อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ถ่ายเป็นน้ำ และถ่ายเหลว อัตราป่วยสูงสุดอยู่ในแดน 5 จึงได้ออกสำรวจปัจจัยเสี่ยงในผู้ต้องขังแดน 5 ทั้งหมด 1,507 คน พบผู้ป่วย 206 คน คิดเป็นอัตราป่วยร้อยละ 13.67 อาหารที่เสี่ยงต่อการเกิดโรค คือ อาหารที่ซื้อกินเองจากร้านสงเคราะห์ การศึกษาสภาพแวดล้อมพบความเสี่ยงจากการล้างถาดอาหารแล้วไม่มีการผึ่งแห้ง และระบบน้ำดื่ม พบหลอด UV ในเครื่องกรองน้ำแดนสูทกรรมเสีย การตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบเชื้อ Shigella sonnei (Group B) จาก rectal swab culture ผู้ป่วย 2 ราย จากทั้งหมด 17 ราย พบเชื้อ Bacillus cereus จากมือผู้ปรุงอาหารแดนสูทกรรม 1 ราย จากทั้งหมด 5 ราย และตรวจ culture จากน้ำดื่ม/น้ำสำหรับปรุงอาหาร พบเชื้อ Aeromonas และ Bacillus cereus จากน้ำดื่ม 5 ตัวอย่าง จากทั้งแดนสูทกรรม ร้านสงเคราะห์ และแหล่งน้ำดื่มในแดน 5 และตรวจ coliform test ผลพบเชื้อ โคลิฟอร์มที่มีดจากร้านสงเคราะห์ และถาดอาหารแดน 5
สรุปผลและอภิปรายผล: พบการระบาดของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันในผู้ต้องขังเรือนจำแห่งหนึ่ง อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา โดยเกิดจากเชื้อ Shigella sonnei (Group B) มีปัจจัยเสี่ยงคือ อาหารซื้อจากร้านสงเคราะห์ พฤติกรรมการเก็บอาหารไว้รับประทานของผู้ต้องขัง การล้างถาดอาหารที่ไม่เหมาะสม และแหล่งน้ำกินที่ปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรียหลายชนิด ได้สอนสุขศึกษากับผู้ต้องขัง แนะนำการทำความสะอาดภาชนะที่เหมาะสม และปรับปรุงระบบกรองน้ำที่มีมาตรฐาน โดยซ่อมแซมหลอด UV ที่เสีย