สถานการณ์และการเฝ้าระวังโรคติดต่อกับอุทกภัย

บทคัดย่อ

อุทกภัยเป็นภัยธรรมชาติที่นับวันจะทวีความรุนแรงมากขึ้น และส่งผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สิน รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงของโรคประจำถิ่นและการเกิดการระบาดของโรค การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการเกิดอุทกภัยกับการสถานการณ์โรคติดต่อ บางโรคจะช่วยนำไปสู่การวางแผนเฝ้าระวังป้องกันและควบคุมโรค ได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยทำการศึกษาเชิงพรรณนาจากข้อมูลทุติยภูมิการเกิดอุทกภัยและข้อมูลเฝ้าระวังโรค (รง. 506) โรคติดต่อจำนวน 12 โรค ในช่วงเวลาย้อนหลัง 5 ปี (พ.ศ. 2548 - 2552) ผลการศึกษาพบว่า ระหว่างปี พ.ศ. 2548 - 2552 ประเทศไทยได้รับอิทธิพลจากพายุที่สำคัญทั้งหมด 8 ลูก โดยปี พ.ศ. 2548 2549 มีน้ำท่วมหนักในจังหวัดทางภาคเหนือทำลายสถิติในรอบหลายสิบปี ส่วนปี พ.ศ. 2550 - 2552 เกิดน้ำท่วมตามฤดูกาลในแต่ละภาคแต่ไม่รุนแรง ภาคกลางและภาคเหนือเป็นภาคที่มีสัดส่วนของตำบลและหมู่บ้านที่มีน้ำท่วมซ้ำซากสูงกว่าภาคอื่นๆ จากการทบทวนสถานการณ์โรคพบว่าโรคเลปโตสไปโรซิส ไข้เลือดออก มาลาเรียและโรคตาแดงค่อนข้างพบความสัมพันธ์ของการพบผู้ป่วยเพิ่มขึ้นชัดเจนกับช่วงเวลาเกิดอุทกภัยหรือหลังอุทกภัย ส่วนโรค อุจจาระร่วง, อาหารเป็นพิษ, ไข้เอนเทอริค, บิด, ตับอักเสบ เอ, มือ เท้า ปาก, ไข้หวัดใหญ่, ปอดอักเสบ, ช่วงเวลาที่พบผู้ป่วยเพิ่มขึ้น ไม่สัมพันธ์กับการเกิดอุทกภัยในแต่ละภาค เมื่อพิจารณาข้อมูลเฝ้าระวังในระดับจังหวัดและอำเภอจำแนกรายเดือน พบว่า ส่วนมากไม่พบความสัมพันธ์กับการเกิดอุทกภัย อาจเนื่องจากข้อมูลจากระบบเฝ้าระวังต่ำกว่าความเป็นจริง การพิจารณาแต่ละพื้นที่ย่อยจึงไม่มีความไวพอที่จะทำให้พบความผิดปกติ รวมทั้งความแตกต่างของสถานการณ์โรคกับพื้นที่น้ำท่วมซ้ำซาก ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าการเฝ้าระวังโรคในภาวะอุทกภัยควรได้ข้อมูลทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการจากหลายแหล่งจึงจะช่วยให้ทราบสถานการณ์ที่แท้จริงเพื่อการตอบสนองอย่างเหมาะสมและทันต่อเหตุการณ์