ระบาดวิทยาของโรคมือเท้าปากและการติดเชื้อเอนเทอโรไวรัสในประเทศไทย ปี พ.ศ 2556

บทคัดย่อ

โรคมือเท้าปากมีการระบาดไปทั่วโลกและพบการระบาดรุนแรงที่มีสาเหตุจากเชื้อไวรัสเอนเทอโร71 (EV-7 1) ในหลายประเทศ แถบภูมิภาคเอเชีย การทบทวนข้อมูลจากระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (รง.506) และระบบเฝ้าระวังเหตุการณ์ทำให้ทราบระบาดวิทยาของโรคดียิ่งขึ้น เพื่อนำไปสู่การกำหนดมาตรการป้องกัน ควบคุมโรคที่มีประสิทธิภาพ จากข้อมูลการรายงานในระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา ปี พ.ศ. 2556 พบผู้ป่วย 46,053 ราย อัตราป่วย 72.50 ต่อประชากรแสนคน อัตราส่วนเพศหญิงต่อเพศชาย เท่ากับ 1 : 1.3 กลุ่มเสี่ยงสำคัญ คือ เด็กเล็กอายุ 0 - 4 ปี อัตราป่วย 1,058 ต่อประชากรแสนคน โดยเฉพาะในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหรือโรงเรียนอนุบาลภาคเหนือและจังหวัดเชียงรายมีอัตราป่วยสูงสุด 120.84 และ 255.41 ต่อประชากรแสนคนตามลำดับ และจากข้อมูล การรายงานในระบบเฝ้าระวังเหตุการณ์จำนวน 72 เหตุการณ์ จำแนกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรและแสดงอาการของโรคมือเท้าปากหรือแผลในคอหอย ซึ่งส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรง อาการที่พบ คือ มีผื่นหรีอตุ่มพองใสในปาก ฝ่ามือ ฝ่าเท้า หรือกันร่วมกับมีไข้ ในขณะที่กลุ่มติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรและไม่แสดงอาการของโรคมือเท้าปากส่วนใหญ่มีอาการรุนแรง อาการที่พบคือ มีไข้ อาเจียนและถ่ายเหลวรุนแรง มีภาวะร่างกายขาดน้ำ ปวดบวม น้ำ หอบเหนื่อย ซึม ชักเกร็ง คอแข็ง กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ช็อกหรือหมดสติ และเสียชีวิตจากมีภาวะทางเดินหายใจและหัวใจล้มเหลว ระยะเวลาเริ่มป่วยถึงเสียชีวิต 2-11 วัน ค่ามัธยฐาน 6 วัน ในจำนวนผู้เสียชีวิตทั้งหมด 12 ราย มี 8 ราย ที่มีผลตรวจยืนยันเชื้อทางห้องปฏิบัติการในผู้ป่วยหรือผู้สัมผัสพบติดเชื้อ EV-71 ร้อยละ 67 โดยติดจากเพื่อนร่วมชั้นเรียนหรือโรงเรียนเดียวกันหรือสมาชิกในครอบครัวที่ป่วย เนื่องจากในรายที่มีอาการรุนแรงมักไม่แสดงอาการของโรคมือเท้าปาก แพทย์ผู้ให้การรักษาควรใช้อาการข้างเคียงร่วมกับประวัติการป่วยของเพื่อนบ้านหรือสมาชิกใน ครอบครัวเป็นข้อมูลประกอบการวินิจฉัยและรักษาโรคเพื่อป้องกันการเสียชีวิต และในฤดูกาลระบาดในช่วงฤดูฝน ครูพี่เลี้ยงหรือครู ประจำชั้นต้องเฝ้าระวังโรคเป็นพิเศษโดยตรวจคัดกรองเด็กทุกวัน หากพบเด็กมีไข้หรือสงสัยโรคมือเท้าปาก ต้องแยกผู้ป่วยส่งต่อเพื่อรักษาและรายงานโรคโดยเร็ว