การศึกษาระบาดวิทยาโรคไข้เลือดออกในประเทศไทย การพยากรณ์ และแนวทางป้องกัน ควบคุมโรค

บทคัดย่อ

โรคไข้เลือดออกระบาดครั้งแรกในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2501 ในเขตกรุงเทพ - ธนบุรี อัตราป่วย 10.6 / 100,000 ประชากร ตั้งแต่นั้นมาโรคได้แพร่ระบาดไปทั่วประเทศ และทุก ๆ ปี ในปี พ.ศ. 2530 อัตราป่วยสูงสุด 325 / 100,000 ประชากร ปัจจุบันโรคไข้เลือดออกเป็นโรคประจำถิ่นของประเทศไทย และเป็นปัญหาสาธารณสุขอันดับต้น ๆ การระบาดเป็นระยะเวลายาวนาน อาจทำให้ระบาดวิทยาของโรคไข้เลือดออกมีการเปลี่ยนแปลงการศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาโรคไข้เลือดออกที่อาจมีการเปลี่ยนแปลงไป ทำให้เกิดองค์ความรู้ใหม่ ๆ อันจะนำไปสู่การพยากรณ์การระบาด และใช้วางแผนป้องกันควบคุมโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ วิธีการศึกษาโดยการรวบรวมข้อมูลการเฝ้าระวังของสำนัก (กอง) ระบาดวิทยา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2501 - 2549 แล้วนำมาเรียบเรียง วิเคราะห์ และแปลผล
ผลการศึกษาพบว่า การระบาดรุนแรงในปี พ.ศ. 2501-2510 ลักษณะการระบาดเป็นแบบปีเว้นปี ระหว่างปี พ.ศ. 2511 -2520 เป็นแบบปีเว้นสองปี ระหว่างปี พ.ศ. 2521 - 2530 เป็นแบบปีเว้นสองปี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2531 - 2549 มีลักษณะไม่แน่นอน บางช่วงเป็นแบบปีเว้นปี และสองปีเว้นสองปี สัดส่วนโรคไข้เดงกี (DF) เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 10.18 ในปี พ.ศ. 2539 - 2540 เป็นร้อยละ 34.0 ในปี พ.ศ. 2549 สัดส่วนผู้ป่วย DHF มีแนวโน้มลดลง แต่ DSS คงที่ จำนวนและอัตราป่วยเพศชายสูงกว่าเพศหญิงเล็กน้อย กลุ่มอายุ 10 - 14 ปี อัตราป่วยสูงสุด และกลุ่มอายุต่ำกว่า 15 ปี สูงกว่ากลุ่มอายุสูงกว่า 15 ปี ระหว่างปี พ.ศ. 2530 - 2539 อัตราป่วยของภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือสูงกว่าภาคกลาง และภาคใต้ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 - 2549 ภาคกลางและภาคใต้สูงกว่า แต่ปีที่มีการระบาดรุนแรง ภาคใต้มีอัตราป่วยสูงสุด
ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 - 2549 ในเขตเทศบาล อัตราป่วยสูงกว่านอกเขตเทศบาล โรงพยาบาลของรัฐ โรงพยาบาลชุมชน และคลินิกเอกชนในกรุงเทพมหานคร รับรักษาผู้ป่วย (รายงานผู้ป่วย) เพิ่มขึ้นในขณะที่โรงพยาบาลชุมชนมีแนวโน้มลดลง การระบาดของโรคไข้เลือดออกยังคงเป็นไปตามฤดูกาล แต่บางจังหวัดอาจมีการระบาดในช่วงปลายปี และระบาดคร่อมปีแต่ไม่มากนัก