การสอบสวนโรคหิดเป็นกลุ่มก้อนในสถานสงเคราะห์แห่งหนึ่ง อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี ระหว่างวันที่ 20–22 พฤศจิกายน 2567

บทคัดย่อ

ความเป็นมา : ทีมปฏิบัติการสอบสวนโรค กรมควบคุมโรค ได้รับแจ้งจากสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 4 สระบุรี เมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2567 พบผู้ป่วยสงสัยโรคหิดเป็นกลุ่มก้อน ในสถานสงเคราะห์แห่งหนึ่ง อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี ทีมสอบสวนโรคจึงลงพื้นที่สอบสวนโรคเมื่อวันที่ 20–22 พฤศจิกายน 2567 เพื่อยืนยันการวินิจฉัยและการระบาดของโรค อธิบายลักษณะทางระบาดวิทยา ค้นหาปัจจัยเสี่ยงของการระบาด ให้ข้อเสนอแนะและมาตรการควบคุมป้องกันโรคที่เหมาะสม

วิธีการศึกษา : ศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา โดยทบทวนสถานการณ์โรคหิด ค้นหาผู้ป่วยเชิงรุก โดยการตรวจคัดกรองผู้ป่วยที่มีอาการคัน ร่วมกับมีผื่น ตุ่มแดง ตุ่มน้ำใส ตุ่มหนอง มีรอยนูน ผิวหนังอักเสบเป็นหนอง อย่างน้อยหนึ่งอาการตามร่างกาย ในช่วงระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน–20 พฤศจิกายน 2567 และเก็บตัวอย่างยืนยันโดยขูดรอยโรคจากผู้ป่วยส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์เพื่อตรวจหาตัวหิดหรือไข่หิด ศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ด้วยวิธี Retrospective cohort study เพื่อศึกษาปัจจัยเสี่ยงของการป่วย และสำรวจสิ่งแวดล้อม

ผลการศึกษา : พบผู้ป่วยทั้งหมด 106 ราย จากผู้รับบริการทั้งหมด 545 ราย คิดเป็นอัตราป่วย ร้อยละ 19.4 พบผู้ป่วยยืนยัน 2 รายที่พบตัวหิดและไข่หิด จากการเก็บตัวอย่างผู้ป่วยที่มีอาการทั้งหมด 19 ราย ผู้ป่วยทั้งหมดไม่มีอาการรุนแรง พบผู้ป่วยในกลุ่มมีปัญหาด้านจิตเวชมากที่สุด คือ ร้อยละ 67.9 ส่วนใหญ่มีอาการคันร้อยละ 94.3 ตำแหน่งที่พบส่วนใหญ่เป็นบริเวณง่ามนิ้วมือหรือหลังมือร้อยละ 34.0 โดยการนอนใกล้ชิดกับผู้ป่วยสงสัยโรคหิด มีความเสี่ยงในการติดเชื้อเพิ่มขึ้น 2.74 เท่า (Adjusted odds ratio 2.74, 95% CI = 1.75–4.27) ดำเนินการควบคุมโรคโดยให้ยารักษาผู้ป่วยและผู้สัมผัสทุกอาคารที่พัก แยกเสื้อผ้าและสิ่งของที่ใช้แล้วใส่ถุงดำมัดปากตากแดดทิ้งไว้ 3 วันก่อนนำไปซักทำความสะอาด เฝ้าระวังโรคในสถานสงเคราะห์เป็นระยะเวลา 3 เดือน ซึ่งไม่พบผู้ป่วยรายใหม่

สรุปและอภิปราย : การระบาดของโรคหิดในสถานสงเคราะห์แห่งนี้มีปัจจัยเอื้อต่อการระบาดจากการนอนใกล้ชิดกับผู้ป่วยสงสัย ผู้รับบริการส่วนใหญ่มีปัญหาจิตเวชทำให้การดูแลสุขลักษณะของตัวเองไม่ดีและบางรายไม่สามารถแจ้งอาการป่วยทำให้ได้รับการวินิจฉัยและการรักษาที่ล่าช้าซึ่งส่งผลให้เกิดการระบาด ทีมสอบสวนโรคเสนอแนะให้มีการสร้างระบบเฝ้าระวังโรคติดต่อในสถานสงเคราะห์ ฝึกอบรมผู้รับบริการที่ดูแลในแต่ละอาคารให้สามารถสังเกตอาการโรคติดต่อและรายงานเจ้าหน้าที่พยาบาลในสถานสงเคราะห์ ในกรณีที่กรณีพบผู้ป่วยสงสัย รวมทั้งจัดห้องแยกโรคในแต่ละอาคารที่พักของผู้รับบริการ เพื่อแยกผู้ป่วยสงสัยและป้องกันการแพร่ระบาด