การศึกษาประสิทธิผลของวัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในเขตสุขภาพที่ 4 ระหว่างเดือนมกราคม–เมษายน 2565

บทคัดย่อ

ความเป็นมา : ประเทศไทยมีนโยบายให้ประชาชนฉีดวัคซีนโควิด 19 เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันหมู่ ลดการแพร่ระบาด และลดการเจ็บป่วยรุนแรงและเสียชีวิต การศึกษานี้จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลของวัคซีนโควิด 19 ต่อการป้องกันการติดเชื้อ การเจ็บ-ป่วยรุนแรง และการเสียชีวิตจากโรคโควิด 19 ในเขตสุขภาพที่ 4 ระหว่างเดือนมกราคม–เมษายน 2565
วิธีการศึกษา : เป็นการศึกษาในรูปแบบ test-negative case-control study ใช้ข้อมูลผู้ที่ตรวจหาเชื้อโรคโควิด 19 จากฐาน-ข้อมูล Co-lab ของกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ข้อมูลสถานะผู้ป่วยโรคโควิด 19 ที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลจากฐานข้อมูลกรมการแพทย์ ข้อมูลรายงานผู้ป่วยเสียชีวิตจากโรคโควิด 19 ของกรมควบคุมโรค และข้อมูลการได้รับวัคซีนโควิด 19 ของสำนักงาน-ปลัดกระทรวงสาธารณสุข วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมานด้วยวิธี multiple logistic regression ควบคุมตัวแปรอายุ และเหตุผลของการตรวจ ประมาณค่า adjusted odds ratio (adjusted OR) และ 95% confidence interval (CI) และคำนวณประสิทธิผลวัคซีนด้วยสูตร (1–adjusted OR) *100%
ผลการศึกษา : พบผู้เข้านิยามทั้งหมด 247,046 ราย เป็นกลุ่มติดเชื้อ 101,239 ราย เป็นผู้เจ็บป่วยรุนแรง ร้อยละ 28.8 ผู้เสียชีวิต ร้อยละ 10.0 และกลุ่มไม่ติดเชื้อ 145,807 ราย ทั้งนี้กลุ่มผู้ป่วยโควิด 19 ที่เจ็บป่วยรุนแรงและเสียชีวิต ส่วนใหญ่ไม่ได้รับวัคซีนโควิด 19 ร้อยละ 47.3 และ 51.0 ตามลำดับ และส่วนใหญ่เป็นกลุ่มผู้สูงอายุ จากการศึกษาพบว่า การได้รับวัคซีน 4 เข็ม มีค่าประสิทธิผลต่อการป้องกันการติดเชื้อต่ำ ร้อยละ 35.3 (95%CI : 31.8–38.6) ส่วนประสิทธิผลวัคซีนต่อการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรงอยู่ในระดับสูง ซึ่งมีค่าเพิ่มขึ้นตามจำนวนวัคซีนที่ได้รับ โดยการได้รับวัคซีน 2 เข็ม และ 3 เข็ม มีประสิทธิผลต่อการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง ร้อยละ 82.0 (95%CI : 77.0–86.0) และร้อยละ 96.0 (95%CI : 94.0–98.0) ตามลำดับ ส่วนประสิทธิผลวัคซีนจำแนกตามกลุ่มอายุ พบว่า กลุ่มอายุ 18–59 ปี และกลุ่มอายุ 60 ปีขึ้นไป มีประสิทธิผลวัคซีนต่อการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรงและการเสียชีวิตสูงใกล้เคียงกัน โดยการได้รับวัคซีน 2 เข็ม และ 3 เข็ม มีค่าประสิทธิผลวัคซีนต่อการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง ร้อยละ 68.0–92.0 และ ร้อยละ 88.0–99.0 ตามลำดับ และมีค่าประสิทธิผลต่อการป้องกันการเสียชีวิต ร้อยละ 76.0–92.0 และ ร้อยละ 81.0–99.0 ตามลำดับ และเมื่อพิจารณาประสิทธิผลวัคซีน 3 เข็มต่อการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง จำแนกตามสูตรวัคซีน พบมีประสิทธิผลวัคซีนสูง ไม่ต่างกัน
สรุปและวิจารณ์ : แม้ว่าประสิทธิผลวัคซีนต่อการป้องกันการติดเชื้อน้อย แต่การได้รับวัคซีน 2 เข็มขึ้นไป ยังมีประสิทธิผลต่อการป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรงและเสียชีวิตในระดับสูงโดยเฉพาะการได้รับวัคซีน 3 เข็ม ดังนั้นประชาชนโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุควรได้รับการฉีดวัคซีนอย่างน้อย 2 เข็ม และควรเพิ่มประสิทธิผลวัคซีนให้สูงขึ้นโดยการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น นอกจากนี้ควรมีการประเมินประสิทธิผลวัคซีนอย่างต่อเนื่องเพราะอาจมีการเปลี่ยนแปลงลดลงของระดับภูมิคุ้มกัน และการกลายพันธุ์ของเชื้อ