การประเมินระบบเฝ้าระวังวัณโรคปอด โรงพยาบาลคลองหลวง อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี ปีงบประมาณ 2560

บทคัดย่อ

บทนำ: วัณโรคปอดเป็นโรคติดต่อที่เป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุข และเป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิตของคนทั่วโลก จากการทบทวนข้อมูลผู้ป่วยวัณโรคในโรงพยาบาลคลองหลวง ปีงบประมาณ 2560 พบผู้ป่วยที่ลงทะเบียนในโปรแกรมบริหารจัดการผู้ป่วยวัณโรค (Tuberculosis Case Management: TBCM) จํานวน 115 ราย แต่ในโปรแกรม HosXP มีจำนวน 264 ราย ซึ่งแตกต่างจากจำนวนผู้ป่วยวัณโรคที่ขึ้นทะเบียนรักษาในระบบรายงาน TBCM ถึงเกือบเท่าตัว ทำให้ข้อมูลผู้ป่วยในระบบเฝ้าระวังไม่สมบูรณ์และส่งผลกระทบต่อการควบคุมและป้องกันโรคในพื้นที่งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบคุณสมบัติของระบบทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาภาคตัดขวางในผู้ป่วยที่มีอายุตั้งแต่ 11 ปีขึ้นไป ที่มารับการรักษาที่โรงพยาบาลคลองหลวงตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2559–30 กันยายน 2560 โดยการทบทวนข้อมูลจากรายงานผู้ป่วยวัณโรคจากระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (TBCM 2010) ทะเบียนการบันทึกผลชันสูตรเสมหะ (TB 04) เวชระเบียนผู้ป่วยในและผู้ป่วยนอกตามการวินิจฉัยโรค ICD-10 วัณโรคปอดและโรคระบบทางเดินหายใจ เพื่อค้นหาผู้ป่วยวัณโรคตามนิยาม คือ ผู้ป่วยอายุตั้งแต่ 11 ปีขึ้นไป ที่รับการรักษาในโรงพยาบาลคลองหลวง ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2559–30 กันยายน 2560 และมีที่อยู่ปัจจุบัน อยู่ในอําเภอคลองหลวง และมีอาการไข้ หรือไอ หรือน้ำหนักลด และภาพถ่ายรังสีทรวงอก (CXR) เห็นลักษณะเป็นโพรง (Cavity) หรือ Reticulonodular Infiltration หรือ Miliary กระจายทั่วปอด โดยการตรวจเสมหะ ย้อมสี Acid fast bacilli (AFB) อาจพบ หรือ ไม่พบเชื้อ รวมทั้งสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาล คลองหลวงและเจ้าหน้าที่ผู้ประสานงานวัณโรคระดับจังหวัด 35 คน เกี่ยวกับความยากง่ายและการยอมรับระบบรายงาน TBCM
ผลการศึกษา: การศึกษาเชิงปริมาณพบระบบรายงาน TBCM มีความไวร้อยละ 85.35 และค่าพยากรณ์บวกร้อยละ 98.52 อยู่ใ ระดับที่ดี เมื่อเทียบกับผลการประเมินระบบเฝ้าระวังผู้ป่วยวัณโรคปอดของจังหวัดหนึ่งในปี 2556 ซึ่งมีค่าความไวร้อยละ 75.27 ค่าพยากรณ์บวกร้อยละ 75.29 ผลการศึกษาเชิงคุณภาพ พบบุคลากรที่เกี่ยวข้องทั้งระดับผู้บริหาร ผู้ปฏิบัติและผู้ประสานงานส่วนกลางมีความตระหนักในความสําคัญและประโยชน์ของระบบเฝ้าระวัง ส่วนด้านความยากง่ายของระบบเฝ้าระวัง พบบุคลากรที่เกี่ยวข้องทั้งระดับผู้บริหาร ผู้ปฏิบัติ และผู้ประสานงานส่วนกลางรับทราบ และเข้าใจกระบวนการรายงานและสามารถปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง
อภิปรายผล: การเข้าใจกระบวนการรายงานและสามารถปฏิบัติได้ อย่างถูกต้องน่าจะเป็นปัจจัยส่งผลให้ระบบ TBCM มีค่าความไว และพยากรณ์บวกสูง หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรส่งเสริมให้บุคลากร เข้าใจและสามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีคุณภาพและต่อเนื่อง เพื่อธํารงคุณภาพของระบบอย่างยั่งยืน