การประเมินระบบเฝ้าระวังโรคเมลออยโดสิสของโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี ปี พ.ศ. 2561

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โรคเมลิออยโดสิสเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Burkholderia psuedomallei ผู้ป่วยแสดงอาการได้หลากหลาย การวินิจฉัยจำเป็นต้องใช้ผลทางห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยา และการรักษาต้องใช้ยาปฏิชีวนะที่จำเพาะ จากข้อจํากัดนี้จึงเป็นเหตุให้มีอัตราตายสูงในปี 2560 พบรายงานผู้ป่วยมากที่สุดที่จังหวัดอุบลราชธานี จึงทำศึกษาระบบการเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสของโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาระบบเฝ้าระวังโรคทางระบาดวิทยาของโรงพยาบาล
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวาง โดยศึกษาข้อมูลผู้ป่วยที่มารับบริการที่โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ระหว่างวันที่ 1 มกราคม-31 ธันวาคม 2561 ที่มีอาการไข้ร่วมกับตรวจพบฝีในอวัยวะต่าง ๆ หรือพบการติดเชื้อรุนแรงร่วมกับมีผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ กรณีผู้ป่วยที่เข้าข่าย คือ Indirect hemagglutination test (IHA) > 1:160 หรือวิธี Immunofluorescence antibody test (IFA) > 1:400 หรือย้อมเชื้อพบสีแกรมลบ และกรณีผู้ป่วยยืนยัน คือ เพาะเชื้อจากเลือดหรือสิ่งส่งตรวจต่าง ๆ พบ B. pseudomallei หรือพบไตเตอร์เพิ่มขึ้นอย่างน้อย 4 เท่า โดยศึกษาถึงขั้นตอนการรายงานของระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิส คุณลักษณะเชิงปริมาณและคุณลักษณะเชิงคุณภาพ และข้อเสนอแนะเพื่อพัฒนาระบบเฝ้าระวัง
ผลการศึกษา: ระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสมีความครบถ้วน หรือความไวของการรายงาน ร้อยละ 89.73 และมีค่าพยากรณ์บวก ร้อยละ 60 ความเป็นตัวแทน จากตัวแปรเพศ อายุ เชื้อชาติ และอาชีพ สามารถเป็นตัวแทนได้ทั้งหมด ด้านคุณภาพข้อมูลพบตัวแปรอายุ เพศ ที่อยู่ เชื้อชาติ ประเภทผู้ป่วย ครบถ้วนร้อยละ 100 และมีความถูกต้องของข้อมูลสูงมาก แต่วันที่เริ่มป่วยมีความครบถ้วนต่ำเพียงร้อยละ 37.91 ด้านความทันเวลา พบมีรายงานทันเวลาเพียงร้อยละ 2 ด้านคุณลักษณะเชิงคุณภาพ พบว่าขั้นตอนการปฏิบัติงานไม่ซับซ้อนแต่นิยามโรคยังมีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน ข้อมูลส่วนใหญ่ได้รับมาจากศูนย์วิจัยโรคเมลิออยโดสิสทั้งผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานทุกระดับเห็นว่ามีประโยชน์และควรเป็นโรคที่ต้องเฝ้าระวัง เนื่องจากเป็นโรคที่พบได้บ่อยในพื้นที่และมีความรุนแรงสูง การรายงานก็ไม่ยุ่งยากสามารถทำแทนกันได้ และสามารถปรับใช้กับระบบการรายงานโรคที่ต้องเฝ้าระวังอื่น ๆ ได้ แต่ยังไม่มีคู่มือและระบบการสื่อสารที่ชัดเจน
สรุปและวิจารณ์: ระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสของโรงพยาบาล สรรพสิทธิประสงค์มีค่าความครบถ้วนสูงเนื่องจากมีศูนย์วิจัยโรคนี้ในโรงพยาบาล แต่ค่าพยากรณ์บวกอยู่ในระดับพอใช้เนื่องจากรายงานผู้ป่วยเดิมเข้าในระบบ เพราะการตรวจสอบข้อมูลก่อนส่งรายงานยังไม่ดีพอ การรายงานไม่ทันเวลาตามเวลาแต่อาจจะไม่จำเป็นสำหรับโรคนี้ แต่ควรมีการหารือเพื่อปรับปรุงระบบการเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสและโรคที่ต้องเฝ้าระวังอื่น ๆ ในโรงพยาบาลต่อไป