การศึกษาลักษณะทางระบาดวิทยาและอาการทางคลินิกของผู้ป่วย จากรายงานการระบาดของโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ จังหวัดเชียงใหม่ ปี พ.ศ. 2559–2560

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โรคติดเชื้อทางเดินหายใจเป็นปัญหาสำคัญทาง สาธารณสุข สามารถพบผู้ติดเชื้อได้ทุกกลุ่มอายุและทำให้เกิดการระบาดอย่างกว้างขวาง ในปี พ.ศ. 2558 ภาคเหนือพบอัตราป่วยโรคไข้หวัดใหญ่สูงเป็นอันดับสองของประเทศ โดยจังหวัดเชียงใหม่ พบอัตราป่วยสูงสุด ทีมวิจัยจึงศึกษากลุ่มผู้ป่วยโรคติดเชื้อทางเดิน หายใจจากการระบาดในพื้นที่ต่าง ๆ ของจังหวัดเชียงใหม่ช่วงปี พ.ศ. 2559–2560 เพื่ออธิบายลักษณะทางระบาดวิทยาและอาการทางคลินิก ปัจจัยเสี่ยง และให้ข้อเสนอแนะมาตรการควบคุมโรค
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา โดยรวบรวมข้อมูลจากระบบเฝ้าระวังเหตุการณ์การระบาด และผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ เพื่อหาเชื้อก่อโรคด้วยวิธี multiplex real–time PCR โดยวิเคราะห์ ข้อมูลด้วยการแจกแจงความถี่ ร้อยละ และสถิติเชิงอนุมาน
ผลการศึกษา: จากการระบาด 72 เหตุการณ์ พบผู้ป่วยทั้งสิ้น 1,435 ราย ตรวจพบเชื้อก่อโรคทางเดินหายใจ 230 จาก 270 ตัวอย่าง เชื้อที่พบมากสุด คือ Influenza A (ร้อยละ 48.7) สถานที่พบการ ระบาดสูงสุด คือ ครอบครัว/ชุมชน (ร้อยละ 23.61) สถานที่พบจำนวนผู้ป่วยเฉลี่ยต่อการระบาดสูงสุด คือ ค่ายทหาร (49.6 ราย/การ ระบาด) ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์พบ ‘สถานที่ทำงาน’ ‘หอพัก/ โรงแรม’ และ ‘ค่ายทหาร’ มีโอกาสเกิดการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่สูงกว่า ‘บ้าน/ชุมชน’ อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ โดย ‘อาการไข้’ และ ‘อาการอ่อนเพลีย’ ของกลุ่มผู้ติดเชื้อไข้หวัดใหญ่มีความแตกต่าง จากกลุ่มผู้ติดเชื้อไวรัสชนิดอื่น ๆ อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ
ข้อเสนอแนะ: 1) นำเกณฑ์ ‘สถานที่พบการระบาด’ และ ‘จำนวนผู้ป่วยเฉลี่ยต่อการระบาด’ มาใช้จัดแบ่งกลุ่มผู้ป่วยเพื่อกำหนด กลุ่มเป้าหมายสำหรับดำเนินมาตรการ 2) ค่ายทหารและสถานศึกษา เป็นพื้นที่เสี่ยงต่อการระบาดรุนแรง ควรเน้นมาตรการเฝ้าระวังโรคเข้มข้นกว่าพื้นที่อื่น ๆ 3) สถานที่ทำงาน หอพัก/โรงแรม และค่าย ทหาร เป็นพื้นที่เสี่ยงต่อการระบาดของไข้หวัดใหญ่ จึงควรมีมาตรการป้องกันโรคอย่างครอบคลุม เช่น ล้างมือ สวมหน้ากากอนามัย ตรวจ คัดกรองไข้ ทำความสะอาดผิวสัมผัสต่าง ๆ และการสื่อสารความเสี่ยง เป็นต้น