การสอบสวนผู้ป่วยเข้าข่ายถูกพิษแมงกะพรุนกล่อง เกาะกูด จังหวัดตราด เดือนธันวาคม 2555

บทคัดย่อ

วันที่ 11 ธันวาคม 2555 สำนักระบาดวิทยาได้รับแจ้งจากพยาบาลโรงพยาบาลเกาะกูด ผ่านระบบเฝ้าระวังแมงกะพรุนพิษบนเกาะหมาก จังหวัดตราดว่าพบผู้ป่วยสงสัยได้รับพิษแมงกะพรุนกล่อง เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลเกาะกูด ทีมเฝ้าระวังสอบสวนเคลื่อนที่เร็ว สำนักระบาดวิทยาร่วมกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตราด สอบสวนเพื่อยืนยันการวินิจฉัย ประเมินสถานการณ์การได้รับพิษแมงกะพรุนกล่อง และเสนอแนะแนวทางการป้องกันเหตุการณ์ ลักษณะนี้ในพื้นที่ระหว่างวันที่ 13 - 15 ธันวาคม 2555 ทำการศึกษาโดยทบทวนเวชระเบียนและสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่สาธารณสุข ผู้เกี่ยวข้อง สมาชิกในครอบครัว และผู้เห็นเหตุการณ์ ค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในหมู่บ้านอ่าวสลัด โดยใช้นิยามดังนี้ ผู้ป่วยสงสัย คือ ผู้ที่มีประวัติสัมผัสน้ำทะเลหรือวัตถุที่เกี่ยวข้องกับ น้ำทะเลและมีบาดแผล ลักษณะคล้ายแส้ร่วมกับอาการเจ็บปวดมาก ซึ่งเกิดเหตุบริเวณเกาะกูด จังหวัดตราด ระหว่างวันที่ 1 - 13 ธันวาคม 2555 ผู้ป่วยเข้าข่าย คือ ผู้ป่วยสงสัยที่มีอาการหมดสติหรือหายใจผิดปกติหรือ Irukandji syndrome หรือเสียชีวิต ผู้ป่วยยืนยัน คือ ผู้ป่วยสงสัยที่มีการตรวจ ยืนยันสายพันธุ์แมงกะพรุนที่สัมผัสว่าเป็นแมงกะพรุนกล่องที่เก็บได้ในที่เกิดเหตุหรือจากการตรวจถุงพิษจาก sticky tape method และศึกษาสภาพแวดล้อม ชนิดแมงกะพรุนในบริเวณอ่าวสลัด ประเมินความรู้เรื่องแมงกะพรุนพิษโดยสำรวจและสอบถามชาวบ้านในพื้นที่ ผลการศึกษา พบผู้ป่วยเข้าข่ายถูกพิษแมงกะพรุนกล่อง 1 ราย เป็น เด็กหญิงอายุ 2 ปี 7 เดือน เดินทางมาจากจังหวัดจันทบุรี ขณะเล่นน้ำทะเลบริเวณอ่าวสลัด เด็กกรีดร้องเสียงดังและสลบไป เด็กได้รับการปฐมพยาบาลด้วยการนวดหัวใจ ราดน้ำส้มสายชู และดึงหนวดแมงกะพรุนก่อนนำส่งโรงพยาบาล ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ผู้ป่วยรอดชีวิต ขณะถึงโรงพยาบาล ผู้ป่วยมีสติดีแต่มีบาดแผลคล้ายแส้ ที่ขา ก้น หลังมือและนิ้วมือร่วมกับอาการหายใจเร็วผิดปกติ สังเกตอาการ 1 วันให้กลับบ้านได้ หลังจากนั้นแผลแห้งดี ไม่มีอาการผิดปกติอื่น พบผู้สัมผัสมีผื่นจากการสัมผัสผิวหนังของผู้ป่วยอีก 2 ราย เป็นชายอายุ 45 ปีและเด็กหญิงอายุ 12 ปี สถานที่เกิดเหตุเป็นหาด น้ำนิ่งมีลักษณะไม่ลาดชัน มีป่าขายเลนด้านข้างซึ่งเป็นพื้นที่ที่มักพบแมงกะพรุนกล่อง จากการสำรวจไม่พบแมงกะพรุนกล่องในพื้นที่ แต่พบภาพถ่ายสัตว์ลักษณะคล้ายแมงกะพรุนกล่องในบริเวณท่าเรือ ใกล้เคียง จากการสัมภาษณ์ชาวประมงพบว่าเคยพบแมงกะพรุนกล่องในพื้นที่มาก่อน ปัจจัยที่ทำให้รายนี้รอดชีวิต คือ การปฐมพยาบาล โดยการช่วยฟื้นคืนชีพ ราดน้ำส้มสายชู และนำหนวดพิษออกทันที ความรู้ด้านการมีอยู่ของแมงกะพรุนกล่องจำกัดเฉพาะชาวประมง จึงควรมีป้ายเตือน รวมทั้งให้ความรู้การปฐมพยาบาลแก่บุคลากรที่เกี่ยวข้อง จัดอุปกรณ์การปฐมพยาบาลที่จำเป็นในพื้นที่เสี่ยงจะช่วยป้องกันความรุนแรงที่เกิดขึ้นได้