ความเปลี่ยนแปลงทางระบาดวิทยาของผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกเสียชีวิต ในระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2555 และ 2559)

บทคัดย่อ

บทนำ: โรคไข้เลือดออกเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศไทย โดยยังพบการเสียชีวิตของผู้ป่วยจากโรคไข้เลือดออกสูงขึ้น การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเปลี่ยนแปลงทางระบาดวิทยาของผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกเสียชีวิตในระยะ 5 ปี
วิธีการศึกษา: การรวบรวมข้อมูลผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกเสียชีวิต ปี พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2559 จากรายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (รง.506) และรายงานสอบสวนโรคที่ได้รับจากเครือข่ายทางระบาดวิทยาทั่วประเทศ
ผลการศึกษา: จากข้อมูลการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (รง.506) ของโรคไข้เลือดออก ปี พ.ศ. 2555 พบผู้ป่วยจำนวน 79,593 ราย อัตราป่วย 123.85 ต่อประชากรแสนคน เสียชีวิต 88 ราย อัตราตาย 0.13 ต่อประชากรแสนคน อัตราป่วยตายร้อยละ 0.11 ปี พ.ศ. 2559 พบผู้ป่วย 64,867 ราย อัตราป่วย 98.54 ต่อประชากรแสนคน เสียชีวิต 68 ราย อัตราตาย 0.10 ต่อประชากรแสนคน อัตราป่วยตายร้อยละ 0.10 ข้อมูลผู้เสียชีวิตจาก รง.506 พบว่า เพศหญิงมีอัตราตายและอัตราป่วยตายสูงกว่าเพศชายทั้ง 2 ปี และอัตราป่วยตายเพิ่มขึ้นในปี พ.ศ. 2559 กลุ่มอายุที่มีอัตราป่วยตาย และอัตราตายสูงทั้ง 2 ปี ได้แก่ กลุ่มอายุน้อยกว่า 15 ปี สำหรับที่อยู่อาศัยของผู้เสียชีวิต พบอัตราตายสูงที่สุดทั้ง 2 ปี คือ ภาคใต้ ข้อมูลผู้เสียชีวิตจากรายงานสอบสวนโรคที่ได้รับจากเครือข่ายทางระบาดวิทยาทั่วประเทศ ปี พ.ศ. 2555 จำนวน 45 ฉบับ (ร้อยละ 51.14) ปี พ.ศ. 2559 จำนวน 49 ฉบับ (ร้อยละ 71.01) พบว่า ระยะเวลาของบริการทางการแพทย์ในปี พ.ศ. 2555 มีค่ามัธยฐานเท่ากับปี พ.ศ. 2559 ได้แก่ ระยะเวลาจากวันเริ่มป่วยถึงวันเข้ารับการรักษาที่สถานบริการทางการแพทย์ทุกระดับครั้งแรกเท่ากับ 3 วัน ระยะเวลาตั้งแต่เริ่มป่วยถึงวันที่แพทย์วินิจฉัยโรคครั้งแรกว่าป่วยหรือสงสัยป่วยโรคไข้เลือดออกเท่ากับ 5 วัน และระยะเวลาตั้งแต่เริ่มเข้ารับการรักษา (ยกเว้นคลินิก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล/ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาล) ถึงวันที่แพทย์วินิจฉัยโรคครั้งแรกว่าป่วยหรือสงสัยป่วยโรคไข้เลือดออก เท่ากับ 2 วัน ส่วนระยะเวลาที่มีค่ามัธยฐานแตกต่างกันโดยในปี พ.ศ. 2559 มีค่าน้อยกว่าปี พ.ศ. 2555 แต่ไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติซึ่งมีค่าความแตกต่างกันมีดังนี้ ระยะเวลาตั้งแต่เริ่มป่วยถึงวันที่ตรวจเลือด จำนวน 1 วัน ระยะเวลาตั้งแต่เริ่มรักษา (ยกเว้น คลินิก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล/ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาล) ถึงวันที่ตรวจเลือด จำนวน 1 วัน และสิ่งที่สำคัญพบว่า จากวันเริ่มป่วยถึงวันที่เสียชีวิต ปี พ.ศ. 2555 มีระยะเวลามากกว่า ปี พ.ศ. 2559 จำนวน 2 วัน โดยมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ P-value = 0.02
สรุปและวิจารณ์: โรคไข้เลือดออกในปี พ.ศ. 2559 พบอัตราตาย และอัตราป่วยตายยังคงสูงอยู่ในกลุ่มเพศหญิง กลุ่มอายุน้อยกว่า 15 ปี และผู้ที่อาศัยอยู่ภาคใต้โดยระยะเวลาตั้งแต่เริ่มป่วยจนถึง เสียชีวิต ปี พ.ศ. 2555 มีระยะเวลานานกว่าปี พ.ศ. 2559 และมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ดังนั้นกระทรวงสาธารณสุขต้องดำเนินการมาตรการต่าง ๆ ทั้งด้านการเฝ้าระวัง ป้องกันควบคุมโรค และบริการทางการแพทย์ต่อไปอย่างต่อเนื่องและเข้มข้นยิ่งขึ้นอีกเพื่อลดอัตราป่วย อัตราตาย และอัตราป่วยตาย