การประเมินระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิส โรงพยาบาลโพธิ์ไทร จังหวัดอุบลราชธานี ปี พ.ศ. 2559

บทคัดย่อ

บทนำ: จากรายงานการเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสของจังหวัดอุบลราชธานี ปี พ.ศ. 2556-2560 พบมีอัตราป่วยค่อนข้างสูง อำเภอโพธิ์ไทรมีอัตราป่วยอยู่ใน 5 อันดับแรกของจังหวัดทุกปี เนื่องจากโรงพยาบาลโพธิ์ไทรยังไม่เคยประเมินระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิส ผู้ศึกษาจึงทำการศึกษาระบบเฝ้าระวังโรคดังกล่าว ของโรงพยาบาลโพธิ์ไทร อำเภอโพธิ์ไทร จังหวัดอุบลราชธานี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณลักษณะเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพของระบบเฝ้าระวัง ศึกษาขั้นตอนการรายงานโรคเมลิออยโดสิส และให้ข้อเสนอแนะในการพัฒนาระบบเฝ้าระวังของโรงพยาบาล
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงปริมาณ แบบภาคตัดขวาง (Cross Sectional Study) และการศึกษาเชิงคุณภาพ (Qualitative) นิยามผู้ป่วยที่ใช้ในการประเมินระบบเฝ้าระวังครั้งนี้ คือ ผู้ป่วยที่มารับบริการที่โรงพยาบาลโพธิ์ไทรที่มีอาการไข้ ร่วมกับมีผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการด้วยวิธี Indirect hemagglutination test (IHA) เจาะเลือดครั้งเดียวพบไตเตอร์ 21:160 หรือ เพาะเชื้อจากสิ่งส่งตรวจต่าง ๆ พบ Burkholderia pseudomallei ระหว่างวันที่ 1 มกราคม-31 ธันวาคม 2559 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ โดยศึกษาความครบถ้วน ค่าพยากรณ์บวก ความเป็นตัวแทน คุณภาพข้อมูล และความทันเวลา เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดยวิธีสัมภาษณ์บุคลากรที่เกี่ยวข้องในประเด็นการยอมรับ ความยากง่าย ความมั่นคง และความยืดหยุ่นของระบบโดยใช้วิธีการวิเคราะห์ แบบแก่นสาระ (Thematic Analysis)
ผลการศึกษา: ระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิส มีความครบถ้วนของการรายงาน ร้อยละ 69.70 และมีค่าพยากรณ์บวก ร้อยละ 95.83 ด้านความครบถ้วน พบตัวแปรเพศ อายุ ที่อยู่ และวันที่เริ่มป่วยครบถ้วนร้อยละ 100 ด้านความถูกต้อง พบตัวแปร เพศ อายุ ที่อยู่ ถูกต้องร้อยละ 100 ส่วนตัวแปรวันที่เริ่มป่วย พบว่า ถูกต้องดี ร้อยละ 86.96 ด้านความทันเวลา พบมีรายงานทันเวลา ร้อยละ 30.43 และมีรายงานล่าช้า ร้อยละ 69.57 ด้านความเป็นตัวแทน พบตัวแปรเพศและอายุ สามารถเป็นตัวแทนได้ การศึกษาคุณลักษณะเชิงคุณภาพ พบขั้นตอนการปฏิบัติงานไม่ซับซ้อน โรงพยาบาลยังไม่มีระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสที่ชัดเจน ผู้บริหารและบุคลากรเห็นความสำคัญของระบบเฝ้าระวัง โรงพยาบาลมีการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากระบบเฝ้าระวังเพื่อใช้วางแผนในการควบคุมป้องกันโรค
สรุปและวิจารณ์: ระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิส มีค่าความครบถ้วนของระบบเฝ้าระวังอยู่ในระดับพอใช้ เนื่องจากผู้ป่วยโรคเมลิอยโดสิสมีอาการแสดงไม่จำเพาะ ค่าพยากรณ์บวกอยู่ในระดับดีมาก เนื่องจากโรคเมลิออยโดสิสต้องใช้ผลทางห้องปฏิบัติการ ประกอบการวินิจฉัย คุณภาพข้อมูลอยู่ในเกณฑ์ดี การรายงานผู้ป่วยพบว่าส่วนใหญ่มีความล่าช้า เนื่องจากขาดการส่งต่อข้อมูลผู้ป่วย ดังนั้น โรงพยาบาลควรจัดประชุมชี้แจงระบบเฝ้าระวังโรคเมลิออยโดสิสแก่บุคลากรที่เกี่ยวข้อง