การศึกษาทบทวนอาการไม่พึงประสงค์ภายหลัได้รับวัคซีนป้องกันโรควัณโรค ในโรงพยาบาล 4 แห่ง ปี พ.ศ. 2551 - 2555

บทคัดย่อ

การใช้วัคซีนป้องกันวัณโรค (Bacillus Calmette-Guerin: BCG) เป็นกลยุทธ์ที่สำคัญเพื่อป้องกันการติดเชื้อวัณโรคในเด็กทารกและเด็กเล็ก โดยทั่วไปวัคซีนทุกชนิดนั้นมีประสิทธิภาพและความปลอดภัยสูง แต่ก็อาจเกิดอาการไม่พึงประสงค์ภายหลังได้รับวัคซีนนั้นๆ ได้ ในเดือนพฤษภาคม 2555 สำนักระบาดวิทยาได้รับแจ้งจากโรงพยาบาลแห่งหนึ่ง ในกรุงเทพมหานครว่าสังเกตพบเด็กป่วยด้วยอาการ ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ (lymphadenitis) ภายหลังได้รับวัคซีนป้องกันวัณโรค มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นผิดปกติตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 เป็นต้นมา สำนักระบาดวิทยาจึงได้ดำเนินการค้นหาผู้ป่วยอาการต่อมน้ำเหลืองอักเสบภายหลังได้รับวัคซีนป้องกันวัณโรคในโรงพยาบาล 4 แห่ง โดยทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในตามการวินิจฉัยรหัส ICD-10 TM จากผู้มารับบริการการรักษาที่โรงพยาบาลระหว่างปี พ.ศ. 2551 - 2555 และวิเคราะห์รายงานผู้ป่วยในระบบเฝ้าระวังอาการภายหลังได้รับการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคที่รายงานมายังสำนักระบาด วิทยาในช่วงเวลาเดียวกัน เพื่อนำข้อมูลที่ได้เสนอต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการแก้ไขปัญหาด้านความปลอดภัยของการใช้วัคซีนป้องกันวัณโรคและการเฝ้าระวัง จากการศึกษาพบว่ามีผู้ป่วยอาการต่อมน้ำเหลืองอักเสบภายหลังได้รับวัคซีนป้องกันวัณโรคมากกว่าการรายงานในระบบเฝ้าระวังเชิงรับ 20 เท่า อัตราการเกิดอาการต่อมน้ำเหลืองอักเสบมากกว่าอัตราที่จะเกิดได้ (expected rate) ในโรงพยาบาลหนึ่งแห่งในขณะที่ระบบเฝ้าระวังเชิงรับยังไม่สามารถตรวจจับความผิดปกติได้ ดังนั้นเพื่อให้ทราบสถานการณ์ความผิดปกติ และเกิดการแก้ไขปัญหาด้านความปลอดภัยของวัคซีน จึงควรพัฒนาระบบเฝ้าระวังเชิงรับให้สามารถตรวจจับความผิดปกติได้ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการวัคซีนและหน่วยงานที่กำกับติดตามความปลอดภัยของวัคซีน ควรมีการทบทวนหรือศึกษาข้อมูล ย้อนหลังหรือศึกษาไปข้างหน้าให้ได้ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการเกิดอาการภายหลังได้รับวัคซีนป้องกันวัณโรค ให้กว้างขวางและลงลึกถึงสาเหตุและปัจจัยที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม เพื่อการกำหนดมาตรการการแก้ไขปัญหานี้อย่างจริงจังต่อไป