การบริหารจัดการควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า: กรณีนำลูกสุนัขสัมผัสเชื้อเข้าในพื้นที่จังหวัด เชียงใหม่ ปี พ.ศ. 2554 ภายใต้เครือข่ายสุขภาพหนึ่งเดียว

บทคัดย่อ

วันที่ 4 พฤศจิกายน 2554 สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดเชียงใหม่ได้รับแจ้งจากศูนย์วิจัยและพัฒนาการสัตวแพทย์ภาคเหนือตอนบน จังหวัดลำปางว่า ผลการตรวจหัวสุนัขหนึ่งตัวอย่างของอำเภอเมืองเชียงใหม่ ให้ผลบวกต่อโรคพิษสุนัขบ้า ทีมเครือข่ายสุขภาพหนึ่งเดียว ได้ดำเนินการสอบสวน เพื่อหาสาเหตุแหล่งที่มาของการเกิดโรคพิษสุนัขบ้า การค้นหาผู้สัมผัสโรคและสัตว์ที่สัมผัสโรค ร่วมวางแนวทางมาตรการควบคุมป้องกันเฝ้าระวังโรค ภายใต้การบริหารจัดการของเครือข่ายสุขภาพหนึ่งเดียว จากการสอบสวนพบว่า การเกิดโรคพิษสุนัขบ้าในจังหวัดเชียงใหม่ครั้งนี้ มีสาเหตุจากการเคลื่อนย้ายลูกสุนัขที่สัมผัสเชื้อโรคพิษสุนัขบ้ามาจากเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร ช่วงเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ ปี พ.ศ. 2554 การควบคุมโรคดำเนินการโดยแบ่งพื้นที่การจัดการออกเป็นสามระดับความเสี่ยง คือ สูง กลาง และต่ำ กำหนดตามระยะรัศมีรอบจุดเกิดโรคไม่เกิน 1, 1-3 และ 3-5 กิโลเมตรตามลำดับ ดำเนินการสร้างภูมิคุ้มโรคและกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในแต่ละพื้นที่ตามความเหมาะสม สามารถควบคุมและป้องกันการแพร่ระบาดของโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญ คือ ไม่มีผู้ป่วยตายด้วยโรคพิษสุนัขบ้าจากผู้สัมผัส/ถูกกัดทั้งหมด 22 รายนั้น พบจำนวน 12 รายได้รับการตรวจและพบระดับภูมิคุ้มกันหลังรับวัคซีน (0.58 - 118.90 IU/ml สามารถป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าทั้งหมดทุกราย ซึ่งผู้สัมผัส/ถูกกัดส่วนใหญ่เป็นอาสาสมัครชาวต่างประเทศ ส่วนในสัตว์พบว่าสุนัขที่มีอายุน้อยมีการตอบสนองต่ำต่อการฉีดวัคซีนเพียงครั้งเดียว การบริหารจัดการควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าที่มีประสิทธิภาพ ควรประกอบไปด้วยการบูรณาการเครือข่ายที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน ควบคุมการเคลื่อนย้ายสุนัขอย่างเข้มงวดและจริงจัง การชันสูตรโรคในสัตว์ที่สงสัยว่าจะเป็นโรคพิษสุนัขข้าอย่างรวดเร็ว สร้างภูมิคุ้มกันโรคพิษสุนัขบ้าสูงสุด ครอบคลุมประชากรสุนัขและแมวในพื้นที่ โดยเฉพาะการฉีดวัคซีนกระตุ้นในสัตว์อายุน้อยกว่า 3 เดือน ตลอดทั้งการค้นหาสัตว์ผู้สัมผัสเชื้อให้ทั่วถึง และปฏิบัติตาม เวชปฏิบัติที่ครบถ้วน