การประเมินระบบเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโร ประเทศไทย ปี พ.ศ. 2555

บทคัดย่อ

โรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโร ถูกจัดให้เป็นโรคที่ต้องเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2544 ในปี พ.ศ. 2555 เกิดการระบาดในหลายประเทศ ทั้งประเทศไทย กัมพูชา และเวียดนาม ทำให้ประเทศไทยมีการปรับนิยามการเฝ้าระวังและแนวทางการสอบสวนโรคให้ครอบคลุมผู้ป่วยมากขึ้น สำนักระบาดวิทยาร่วมกับสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 1-12 ดำเนินการประเมินระบบเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโร เพื่อให้ทราบสถานการณ์และลักษณะทางระบาดวิทยาของผู้ป่วยโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรที่มารับกรรักษาที่โรงพยาบาล และทำให้ทราบขั้นตอนการรายงานจากโรงพยาบาล คุณลักษณะที่สำคัญของระบบเฝ้าระวัง เพื่อนำผลที่ได้ไปปรับปรุงระบบเฝ้าระวังให้ดียิ่งขึ้น ทำการศึกษาแบบภาคตัดขวาง คุณลักษณะของระบบเฝ้าระวังในเชิงปริมาณ ได้แก่ ความไว ค่าพยากรณ์วก ความถูกต้อง ความเป็นตัวแทน และความทันเวลา และคุณลักษณะเชิงคุณภาพ ได้แก่ การยอมรับ ความยากง่าย ความยืดหยุ่น ความยั่งยืน และการใช้ประโยชน์จากระบบเฝ้าระวัง โดยเลือกจังหวัดที่ทำการประเมินระบบฝ้าระวังฯ ตามพื้นที่รับผิดชอบของสำนักงานป้องกันควบคุมโรคๆ ละ 1 จังหวัด ได้แก่ ปทุมธานี ลพบุรี ระยอง กาญจนบุรี นครราชสีมา ขอนแก่น ยโสธร กำแพงเพชร สุโขทัย ลำปาง นครศรีธรรมราช และสงขลา ประชากรที่ศึกษา ได้แก่ เด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี ที่มารับบริการที่โรงพยาบาลและได้รับการวินิจฉัยโรคในรหัสการวินิจฉัย (ICD 10 - โTM) ที่เกี่ยวข้อง ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม - 31 ธันวาคม 2555 ผลการศึกษาคุณลักษณะเชิงปริมาณพบว่า ความไวของการรายงานร้อยละ 46.5 ค่าพยากรณ์บวกร้อยละ 88 ความทันเวลาตั้งแต่ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยจนถึงส่งรายงานพบว่าส่วนใหญ่ทันเวลา ( - 3 วัน) ร้อยละ 86.0 สำหรับเชิงคุณภาพพบว่า มีแนวทางการดำเนินงานระบบฝ้าระวังชัดเจนเหมือนโรคอื่นๆ เจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมและให้ความร่วมมือในระบบเฝ้าระวังเป็นอย่างดี ระบบมีความง่ายไม่ซับซ้อน แต่หากมีการปรับรหัสการรายงานโรคหรือปรับโปรแกรมต้องอาศัยบุคลากรด้านคอมพิวเตอร์ทำให้การปรับเปลี่ยนระบบล่าช้า ผู้ป่วยบางส่วนไม่ได้รายงานเข้าสู่ระบบเฝ้าระวังฯ เนื่องจากการให้รหัสการวินิจฉัย (ICD 10 - TM) ผิดพลาดและการลงรหัสการวินิจฉัย (ICD 10 - TM) ในผู้ป่วยที่มารับกรรักษานอกเวลาราชการ รวมทั้งผู้ป่วยในล่าช้ามีการนำไปใช้ประโยชน์ในการวิเคราะห์ สถานการณ์และแนวโน้มการเกิดโรค และการวางแผ่นการป้องกันควบคุมโรค ข้อเสนอแนะควรเพิ่มโรค severe enterovirus infection ในรายงาน 506 โดยอาจให้รายงานเป็นรหัสเดียวกับโรคมือ เท้า ปาก ควรมีการทบทวนนิยามการรายงานโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรให้แก่ผู้เกี่ยวข้องเข้าใจให้ถูกต้องตรงกัน เพื่อจะได้มีการรายงานเข้าสู่ระบบเฝ้าระวังครอบคลุมและถูกต้องต่อไป