การเฝ้าระวังโรคไข้หวัดนกในสัตว์ปีกและการดำเนินงานสุขภาพหนึ่งเดียว จังหวัดบึงกาฬ ปี พ.ศ. 2558

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: จากปัญหาการระบาดของโรคติดต่ออุบัติใหม่อุบัติซ้ำที่ผ่านมา จังหวัดบึงกาฬได้ดำเนินงานป้องกันควบคุมโรค ภายใต้นโยบายและทิศทางการพัฒนาตามกรอบแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียว (One health) ซึ่งมีกิจกรรมความร่วมมือของภาคีเครีอข่ายทั้งภายในจังหวัดบึงกาฬ และขยายความร่วมมือไปถึงการดำเนินงาน ระหว่างประเทศของไทยและสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เป็นความร่วมมือของพื้นที่คู่ขนานระหว่างจังหวัดบึงกาพและแขวงบอลิคำไซ โดยมีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อเฝ้าระวังเชื้อโรคไข้หวัดนกในพื้นที่แนวชายแดนจังหวัดบึงกาฬ (2) เพื่อขยายเครือข่ายการ ดำเนินงานการป้องกันควบคุมโรคไข้หวัดนกในพื้นที่แนวชายแดน จังหวัดบึงกาฬกับพื้นที่แนวชายแดนของแขวงบอลิคำไซ และ (3) เพื่อวางแผนดำเนินงานสุขภาพหนึ่งเดียวของจังหวัดบึงกาฬ
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาภาคตัดขวางเชิงพรรณนา ดำเนินการระหว่างวันที่ 1 มีนาคม-31 กรกฎาคม 2558 เก็บตัวอย่างสัตว์ปีกด้วยวิธี Cloacal swab ส่งตรวจ 180 ตัวอย่าง (ตัวอย่างรวม 36 หลอด) นำส่งห้องปฏิบัติการเพื่อตรวจหาเชื้อโรคไข้หวัดนกด้วยวิธี RT-PCR
ผลการศึกษา: พบว่าการเฝ้าระวังเชื้อโรคไข้หวัดนกในพื้นที่แนว ชายแดนจังหวัดบึงกาฬ 180 ตัวอย่างไม่พบการติดเชื้อในสัตว์ปีกและ การขยายเครือข่ายการดำเนินงานมีความครอบคลุมทั้ง 3 ระดับ ได้แก่ ระดับจังหวัด ระดับอำเภอ และระดับอำเภอชายแดนกับเมืองคู่ขนาน รวมถึงเครือข่ายความร่วมมือระดับจังหวัดบึงกาฬกับแขวงบอลิคำไซ ซึ่งมีบทบันทึกข้อตกลงความร่วมมือด้านสาธารณสุขชายแดนลุ่มน้ำโขง การร่วมประชุมเพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูล และเฝ้าระวังทางการแพทย์และสาธารณสุข การซ้อมแผนโรคอุบัติใหม่อุบัติซ้ำ ตลอดจนการศึกษาดูงานของบุคลากรที่เป็นเครือข่ายการปฏิบัติงาน ระหว่างเมืองคู่ขนาน ช่องทางแลกเปลี่ยนข่าวสารข้อมูลในสื่อสังคม ออนไลน์เป็นปัจจัยสนับสนุนสู่ความสำเร็จ และได้ใช้ข้อมูลมาวางแผนดำเนินงาน ตลอดจนกำหนดโครงสร้างการบริหารศูนย์ ปฏิบัติการเตรียมพร้อมด้านการแพทย์และการสาธารณสุขระดับ จังหวัดเพื่อรองรับการระบาดของโรคด้วย
สรุปและวิจารณ์: อย่างไรก็ตามในการเฝ้าระวังเชื้อโรคไข้หวัดนกซึ่ง ใช้ห้องปฏิบัติการเอกชน อาจมีความไม่น่าเชื่อถือจากปัจจัยที่มีผลประโยชน์ทับซ้อนทางการค้าของบริษัทผู้ตรวจเชื้อวัตถุตัวอย่าง จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ห้องปฏิบัติการเอกชน ให้ใช้ห้องปฏิบัติการภาครัฐแทน เช่น กรมปศุสัตว์ มหาวิทยาลัยต่าง ๆ หรือห้องปฏิบัติการ ที่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานราชการในการอ้างอิงผลการตรวจ วิเคราะห์ซึ่งจะมีความน่าเชื่อถือมากกว่า