การสอบสวนการติดเชื้อร่วมของโรคเลปโตสไปโรสิสและโรคเมลิออยโดสิสในหญิงตั้งครรภ์ หมู่ที่ 3 บ้านเกาะไม้ผ่ ตำบลเกาะปันหยี อำเภอเมือง จังหวัดพังงา เดือนกันยายน-พฤศจิกายน 2558

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: วันที่ 16 กันยายน 2558 งานระบาดวิทยาได้รับรายงานจากหอผู้ป่วยอายุรกรรมหญิง พบผู้ป่วยหญิงหลังคลอด 1 ราย ได้คลอดบุตรก่อนกำหนดที่อายุครรภ์ 30 สัปดาห์ น้ำหนัก 1,270 กรัม อยู่หอผู้ป่วยทารกวิกฤติมารดามีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง มา 7 วันก่อนคลอด ซึ่งเข้าได้กับการติดเชื้อเลปโตสไปรา แพทย์วินิจฉัยสงสัยโรคเลปโตสไปโรชิส ทีมสอบสวนโรคอำเภอเมืองออกสอบสวนโรคทันทีในวันที่ 16 กันยายน 2558 โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อยืนยันการวินิจฉัยโรค ค้นหาแหล่งโรค รวมทั้งกำหนดมาตรการป้องกันควบคุมโรคให้เหมาะสม
วิธีการศึกษา: ศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนาโดยทบทวนเวชระเบียน ค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในโรงพยาบาลพังงาและในพื้นที่ โดยกำหนดนิยามตามเกณฑ์สอบสวนโรคเก็บตัวอย่างน้ำเหลืองของผู้ป่วย บุตร และผู้สัมผัสใกล้ชิด ส่งตรวจวินิจฉยการติดเชื้อและโรค อื่นที่อาจเป็นสาเหตุการเจ็บป่วย ได้แก่ โรคเลปโตสไปโรสิส เมลิออยโดสิส สครับไทฟัส และบลูเซลลูสิส เก็บตัวอย่างเลือดของผู้ป่วยและบุตรส่งตรวจสอบสวนสิ่งแวดล้อมเก็บตัวอย่างดินเพื่อเพาะเชื้อ Burkolderia pseudomallei ศึกษาสัตว์รังโรคโดยเก็บpseudomallei ศึกษาสัตว์รังโรคโดยเก็บตัวอย่างน้ำเหลืองจากแพะส่งตรวจหาการติดเชื้อโรคเลปโตสไปโรสิส เมลิออยโดสิส และบลูเซลลูสิส
ผลการศึกษา: พบผู้ป่วยเข้าข่ายการติดเชื้อร่วมของโรคเลปโตสไปโรสิสและโรคเมลิออยโดสิสในหญิงตั้งครรภ์ 1 ราย พบผลการตรวจให้ผลบวก I9M ต่อเชื้อเลปโตสไปราโดยวิธี FA ให้ผลบวก (1 : 200) และมีการเพิ่มขึ้นของภูมิคุ้มกันชนิด IgG แบบ 4 เท่าในน้ำเหลืองโดยวิธี IFA รวมทั้งการตรวจพบผลบวกต่อ IgM ต่อเชื้อโรคเมลิออยโดสิสให้ผลบวกในน้ำเหลืองโดยวิธี IFA (1 : 400) ผู้สัมผัสใกล้ชิดให้ผลลบทั้งสองเชื้อ ผลเพาะเชื้อในดินพบเชื้อ B. pseudomallei ร้อยละ 75 (3/4) ในแพะพบแอนติบอดีต่อเชื้อเลปโตสไปราร้อยละ 45.45 (5/11) ชนิดที่พบ ได้แก่ Shermani (100%), Ranarum (100%), Mini (20%) และ Hebdomadis (20%) ส่วนการตรวจแอนติบอดีต่อโรคเมลิออยโดสิส และบลูเซลลูสิสให้ผลลบ
สรุปและวิจารณ์: การตรวจพบเชื้อ B. pseudomallei ในดินรอบบ้านผู้ป่วยและพบเชื้อเลปโตสไปราชนิดก่อโรคในแพะซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงบนเกาะ เป็นหลักฐานของการพบแหล่งรังโรคธรรมชาติ วิธีการติดต่อน่าจะโดยอ้อมในขณะดำรงชีวิตประจำวันแต่ไม่สามารถระบุพฤติกรรมเสี่ยงได้ชัดเจน ไม่สามารถเปรียบเทียบสายพันธุ์ของเชื้อที่พบในดินและในแพะได้เนื่องจากผู้ป่วยให้ผลลบโดยวิธี MAT และผลเพาะเชื้อจากเลือดเป็นลบ แนะนำให้ประชาชนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมป้องกันโรคให้ถูกต้อง ลดโอกาสสัมผัสเชื้อที่พบในดินและแพะ ได้ดำเนินการเฝ้าระวังโรคต่อเนื่องไม่พบผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มเติม