ผลของโปรแกรมกลุ่มจิตบำบัดประคับประคองต่อภาวะซึมเศร้าและความหวัง ของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา
คำสำคัญ:
ความหวัง, โรคซึมเศร้า, จิตบำบัด, โปรแกรมกลุ่มจิตบำบัดประคับประคองบทคัดย่อ
บทนำ: ภาวะซึมเศร้าเป็นความผิดปกติทางอารมณ์ของโรคซึมเศร้าซึ่งจะมีอารมณ์เศร้าไม่มีความสุข รู้สึกไร้ค่า หมดหวัง ขาดความสนใจสิ่งแวดล้อม ไม่สามารถทำหน้าที่หรือกิจวัตรประจำวันตามปกติได้ หากซึมเศร้ารุนแรงมักพยายามฆ่าตัวตาย ดังนั้นจึงควรมีแนวปฏิบัติให้การดูแลผู้ป่วยโรคซึมเศร้าได้อย่างเหมาะสม
วัตถุประสงค์การวิจัย: 1) เพื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยภาวะซึมเศร้าและความหวังของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ได้รับโปรแกรมภายในกลุ่มทดลองและภายในกลุ่มควบคุม ในระยะก่อนการทดลองกับระยะหลังการทดลองทันที และกับระยะติดตาม 4 สัปดาห์ และ 2) เพื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยภาวะซึมเศร้าและความหวังของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ได้รับโปรแกรมระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม ระยะหลังการทดลองทันที และระยะติดตาม 4 สัปดาห์
ระเบียบวิธีวิจัย: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง แบบสองกลุ่มวัดผลก่อนและหลังการทดลอง ด้วยวิธีการเปรียบเทียบหลายคู่ กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ได้รับการรักษาแบบผู้ป่วยใน จำนวน 50 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 25 คน สุ่มเข้ากลุ่มด้วยวิธีการสุ่มอย่างง่าย เครื่องมือวิจัยที่ใช้ คือ โปรแกรมกลุ่มจิตบำบัดประคับประคอง และแบบสอบถาม ซึ่งมีค่าความเที่ยงของแบบประเมินภาวะซึมเศร้า และแบบประเมินความหวัง เท่ากับ 0.71 และ 0.80 ตามลำดับ ดำเนินกิจกรรมตามโปรแกรมระยะเวลา 2 สัปดาห์ โดยเก็บข้อมูลก่อนการจัดโปรแกรม หลังจัดโปรแกรมทันที และระยะติดตาม 4 สัปดาห์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ chi-square test, fisher’s exact test, Independent t-test และ Paired samples t-test
ผลการวิจัย: พบว่า 1) ภายในกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยภาวะซึมเศร้าและความหวังในระยะหลังการทดลองทันที และในระยะติดตาม 4 สัปดาห์ แตกต่างจากก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<.001) และ 2) กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยภาวะซึมเศร้าและความหวังในระยะหลังการทดลองทันทีและในระยะติดตาม 4 สัปดาห์ แตกต่างจากกลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<.001)
สรุปผล: โปรแกรมกลุ่มจิตบำบัดประคับประคองสามารถลดภาวะซึมเศร้าและเพิ่มความหวังให้กับผู้ป่วยโรคซึมเศร้าได้
ข้อเสนอแนะ: พยาบาลด้านสุขภาพจิตและจิตเวชสามารถนำโปรแกรมดังกล่าวไปประยุกต์ใช้จัดกิจกรรมบำบัดเพื่อช่วยลดระดับภาวะซึมเศร้าและเสริมสร้างความหวังให้กับผู้ป่วยโรคซึมเศร้าได้ในพื้นที่อื่นได้
เอกสารอ้างอิง
ชมัยพร พรรณนาภพ, สงวน ธานี, หทัยรัตน์ ดิษฐอั๊ง, กุณฑ์ชลี เพียรทอง, และธวัชชัย พละศักดิ์. (2565). ผลของโปรแกรมการบำบัดด้วยกลุ่มจิตบำบัดประคับประคองร่วมกับแนวคิดภูมิปัญญาไทยต่อภาวะซึมเศร้าและความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์, 6(3), 85-99.
ธรณินทร์ กองสุข, สุวรรณา อรุณพงค์ไพศาล, ศุภชัย จันทร์ทอง, เบญจมาศ พฤกษ์กานนท์, สุพัตรา สุขาวห, และจินตนา ลี้จงเพิ่มพู. (2561). ความเที่ยงตรงตามเกณฑ์การวินิจฉัยโรคซึมเศร้าของแบบประเมินอาการซึมเศร้า 9 คำถาม ฉบับปรับปรุงภาษากลาง. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย, 63(4), 321-334.
บุศรา สุขสวัสดิ์, ภรภัทร เฮงอุดมทรัพย์ และชนัดดา แนบเกษร. (2560). ผลของโปรแกรมการปรับความคิดและพฤติกรรมแบบกลุ่มต่อความหวังและภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในชุมชน. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 25(1), 95-106.
ภัคจิรา ภูสมศรี. (2563). โรคซึมเศร้าปัญหาสุขภาพใกล้ตัว. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชียฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 14(2), 51-58.
ภัทรพร กรดแก้ว, นุชนาถ บรรทุมพร, และรังสิมันต์ สุนทรไชยา. (2561). ผลของกลุ่มจิตบำบัดประคับประคองต่อความหวังของผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะลุกลามที่ได้รับรังสีรักษา. วารสารพยาบาลทหารบก, 19(พิเศษ), 78-88.
มรรยาท รุจิวิชชญ์. (2556). ผลของกระบวนการสร้างสัมพันธภาพแบบหนึ่งต่อหนึ่งร่วมกับกลุ่มจิตบำบัดแบบประคับประคองต่อระดับความหวังระดับความวิตกกังวลและระดับการดูแลตนเองของผู้ป่วยสูญเสียอวัยวะ. ปทุมธานี: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
รัตน์ศิริ ทาโต. (2567). การวิจัยทางพยาบาลศาสตร์: แนวคิดสู่การประยุกต์ใช้ (ฉบับปรับปรุง). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์. (2567). รายงานการเข้าถึงบริการของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า. อุบลราชธานี: โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์.
ลานทิพย์ พนารินทร์, ภรภัทร เฮงอุดมทรัพย์, ดวงใจ วัฒนสินธุ์, และเวทิส ประทุมศรี. (2563). ผลของโปรแกรมกลุ่มจิตบำบัดประคับประคองของยาลอม (Yalom) ต่อความหวังในผู้ป่วยจิตเภท. วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล, 26(1), 117-134.
ศิริลักษณ์ ปัญญา และ เพ็ญนภา แดงด้อมยุทธ์. (2558). จิตบําบัดสัมพันธภาพระหว่างบุคคลแบบกลุ่มกับภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า. วารสารพยาบาลตำรวจ, 7(1), 263-278.
สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา. (2566). รายงานสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา ประจำปี 2566. กรุงเทพฯ: สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา.
สุนทรี วัฒนเบญจโสภา. (2543). ผลของกลุ่มจิตบำบัดแบบประคับประคองต่อความหวังของผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูกที่ได้รับรังสีรักษา [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สำราญ ศุภพิชน์, ชนัดดา แนบเกสร, และดวงใจ วัฒนสินธุ์. (2564). ผลของโปรแกรมกลุ่มจิตบำบัดแบบประคับประคองต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี, 32(1), 1-17.
อรนลิน สิงขรณ์ และภาวดี เหมทานนท์. (2564). การบำบัดด้วยความหวังในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า: แนวคิดและแนวทางการประยุกต์ใช้. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต, 35(1), 146-156.
อรพรรณ ลือบุญธวัชชัย. (2556). การพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อุดมลักษณ์ ศรีเพ็ง. (2554). ผลของจิตบำบัดประคับประคองโดยครอบครัวมีส่วนร่วมต่ออาการซึมเศร้าของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าวัยสูงอายุ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Areán, P. A., Raue, P., Mackin, R. S., Kanellopoulos, D., McCulloch, C., & Alexopoulos, G. S. (2010). Problem-solving therapy and supportive therapy in older adults with major depression and executive dysfunction. American Journal of Psychiatry, 167(11), 1391-1398.
Bernard, R. (2000). Fundamentals of biostatistics (5th ed.). Duxbery: Thomson learning, 308.
Cheavens, J. S., Feldman, D. B., Gum, A., Michael, S. T. & Snyder, C. R. (2006) Hope therapy in a community sample: a pilot investigation. Social Indicators Research, 77, 61-78.
Citrome, L., Jain, R., Tung, A., Landsman-Blumberg, P. B., Kramer, K., & Ali, S. (2019). Prevalence, treatment patterns, and stay characteristics associated with hospitalizations for major depressive disorder. Journal of Affective Disorders, 249, 378-384
Dang, J. M., Bashmi, L., Meeneghan, S., White, J., Hedrick, R., Djurovic, J., et al. (2018). The efficacy of mindfulness-based interventions on depressive symptoms and quality of life: a systematic review of randomized controlled trials. OBM Integrative and Complementary Medicine, 3(2), 011.
Freeman, M. P., & Davis, M. F. (2010). Supportive psychotherapy for perinatal depression: preliminary data for adherence and response. Depress Anxiety, 27(1), 39-45.
Freeman, M. P., Davis, M., Sinha, P., Wisner, K. L., Hibbeln, J. R., & Gelenberg, A. J. (2008). Omega-3 fatty acids and supportive psychotherapy for perinatal depression: a randomized placebo-controlled study. Journal of Affective Disorders, 110(1-2), 142-148.
Ko, Y. S., & Hyun, M. Y. (2015). Effects of a Positive Psychotherapy Program on Depression, Self-esteem, and Hope in Patients with Major Depressive Disorders. Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing, 24(4), 246–256. https://doi.org/10.12934/JKPMHN.2015.24.4.246
Mok, E., Lam, W., Chan, L., Lau, K., Ng, J., & Chan, K. (2010). The meaning of hope from the perspective of Chinese advanced cancer patients in Hong Kong. International Journal of Palliative Nursing, 16(6), 298-305.
Piet, J., & Hougaard, E. (2011). The effect of mindfulness-based cognitive therapy for prevention of relapse in recurrent major depressive disorder: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 31(6), 1032-1040.
Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (2007). Kaplan & Sadock’s Synopses of psychiatry: behavioral science/clinical psychiatry. 10th ed. Philadelphia: Lippincott Williamo & Wilkins.
Shekarabi-Ahari, G., Younesi, J., Borjali, A., & Ansari-Damavandi, S. (2012). The effectiveness of group hope therapy on hope and depression of mothers with children suffering from cancer in tehran. Iranian journal of cancer prevention, 5(4), 183–188.
Snyder, C. R. (1994). The psychology of hope. New York: The Free.
World Health Organization. (2023). Depression. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression.
Yalom, J. D. (1995). The theory and practice of group psychotherapy (4th ed.). New York: Basic Books.
