การประเมินความสมเหตุผลของการสั่งใช้ยาโอเมพราโซลชนิดรับประทาน เพื่อป้องกันการเกิดแผลในระบบทางเดินอาหาร แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง จังหวัดชัยภูมิ
คำสำคัญ:
โอเมพราโซล, การใช้ยาสมเหตุผล, การทบทวนการสั่งใช้ยาบทคัดย่อ
บทนำ: การสั่งใช้ยาโอเมพราโซล โรงพยาบาลจัตุรัส อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ ปีงบประมาณ 2565-2567 มีมูลค่าสูงอยู่ใน 20 รายการแรกของการสั่งใช้ยาในโรงพยาบาล ซึ่งอาจมีการสั่งใช้ยาไม่สมเหตุผล ทำให้โรงพยาบาลสูญเสียค่าใช้จ่ายโดยไม่จำเป็น
วัตถุประสงค์การวิจัย: เพื่อประเมินความสมเหตุผลและมูลค่าของการสั่งใช้ยาโอเมพราโซล ชนิดรับประทานเพื่อป้องกันการเกิดแผลในระบบทางเดินอาหาร แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ
ระเบียบวิธีวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบย้อนหลัง กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยที่ได้รับยาโอเมพราโซล ชนิดรับประทานในผู้ป่วยนอก จากฐานข้อมูล HOSxP ของโรงพยาบาลจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ จำนวน 4,167 ใบสั่งยา คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูลคือ แบบบันทึกข้อมูลความสมเหตุสมผลของการสั่งใช้ยาโอเมพราโซลชนิดรับประทานในผู้ป่วยนอก มีค่าดัชนีความสอดคล้องรายข้อ อยู่ระหว่าง 0.67-1.00 ข้อมูลที่ศึกษาเป็นข้อมูลในช่วงเวลาระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม ถึง 31 ธันวาคม 2566 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา
ผลการวิจัย: พบว่ามีการใช้ยาโอเมพราโซลเพื่อป้องกันการเกิดแผลในระบบทางเดินอาหารตามข้อบ่งใช้ จำนวน 4,167 ใบสั่งยา คิดเป็นมูลค่า 279,288.00 บาท มีการใช้สมเหตุผลตามข้อบ่งใช้ จำนวน 2,421 ใบสั่งยา ร้อยละ 58.10 คิดเป็นมูลค่า 161,437.50 บาท และใช้ไม่สมเหตุผล จำนวน 1,746 ใบสั่งยา ร้อยละ 41.90 คิดเป็นมูลค่า 117,850.50 บาท โดยกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่ำ มีการใช้ไม่สมเหตุผลมากที่สุด จำนวน 1,397 ใบสั่งยา ร้อยละ 33.52 คิดเป็นมูลค่า 80,181.00 บาท และกลุ่มที่มีความเสี่ยงปานกลาง มีการใช้ไม่สมเหตุผล จำนวน 349 ใบสั่งยา ร้อยละ 8.38 คิดเป็นมูลค่า 37,699.50 บาท
สรุปผล: มีการใช้ยาโอเมพราโซลเพื่อป้องกันการเกิดแผลในระบบทางเดินอาหารอย่างไม่สมเหตุผลซึ่งเป็นการใช้ยาไม่ตรงกับข้อบ่งใช้พบในกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่ำมากที่สุดส่งผลให้มีมูลค่าการสูญเสียเกินความจำเป็น
ข้อเสนอแนะ: ควรมีการกำหนดมาตรการในการใช้ยาโอมเพราโซล เพื่อป้องกันการเกิดแผลในระบบทางเดินอาหารให้เหมาะสมโดยเฉพาะกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่ำ และกลุ่มผู้ป่วยที่ถูกวินิจฉัยเกี่ยวกับโรคทางเดินอาหาร ที่มีการติดเชื้อ H. pylori และมีกำกับติดตามการสั่งจ่ายยาและมูลค่าที่เกิดขึ้นเพื่อลดการสูญเสียมูลค่าการสั่งจ่ายยาที่ไม่เหมาะสมของโรงพยาบาล
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมการผู้จัดทำแนวทางเวชปฏิบัติการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคกรดไหลย้อนในประเทศไทย พ.ศ. 2563. (2563). แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคกรดไหลย้อนในประเทศไทย พ.ศ.2563 (Thailand GERD guideline2020). กรุงเทพฯ: พริ้นท์เอเบิ้ล.
ธราดล พูลทวี. (2565). ยายับยั้งปั๊มโปรตอนขนาดสูงเทียบกับยายับยั้งปั๊มโปรตอนขนาดมาตรฐานในการบำบัดแบบสามขั้นตอนด้วย PPI เพื่อกำจัดเชื้อ Helicobacter pylori ในโรงพยาบาลลำปาง: การทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม. เชียงใหม่เวชสาร, 61(2), 60-65.
พิชญา อุดมศิลป์, ตุลาการ นาคพันธ์ และอุไรวรรณ อกนิตย์. (2566). การประเมินความสมเหตุผลของการใช้ยาโอเมพราโซลตามแนวทางปฏิบัติทางคลินิกในการป้องกันการเกิดแผลทางเดินอาหารจากการใช้ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง. วารสารเภสัชกรรมไทย, 15(1), 254-263.
พิราภรณ์ อยู่เหลี่ยง, ชุลีพร ทองจักร, ปาจรีย์ ศรีอุทธา และกนกพร นิวัฒนนันท์. (2562). การประเมินการใช้ยาที่ลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารในผู้สูงอายุที่ได้รับยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์, วารสารเภสัชกรรมไทย, 11(3), 564-574.
พนารัตน์ ชุติมานุกูล และปภัสรา วรรณทอง. (2563). การทบทวนการสั่งใช้ยา omeprazole ในโรงพยาบาลอ่างทอง, วารสารเภสัชกรรมคลินิก, 26(2), 1-12.
ภาวิตา จริยาเวช และปิยะเมธ ดิลกธรสกุล. (2561). การใช้ยาโอเมพราโซลเกินความจำเป็นและความสูญเสียทางการเงินในบริบทโรงพยาบาลชุมชน. วารสารเภสัชกรรมไทย, 10(2), 437-448.
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. (2562). สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ 12 : ระเบียบวาระที่ 2.4 การจัดการเชิงระบบสู่ประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล โดยชุมชนเป็นศูนย์กลาง. https://www.samatcha.org/file/95edd258-1ee0-4331-a4220d09a564d7c0/preview
สุวิชชา สเวกกุลชล. (2566). สูตรยาสำหรับใช้รักษาการติดเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไรในปัจจุบัน. วารสารเภสัชกรรมโรงพยาบาล, 33(2), 258-266.
หทัยกาญจน์ เชาวนพูนผล, พักตร์วิภา สุวรรณพรหม, ศิริตรี สุทธจิตต์, สมหญิง พุ่มทอง และนภาภรณ์ ภูริปัญญวานิช. (2564). สถานการณ์การดำเนินงานเพื่อพัฒนาสู่ “อำเภอใช้ยาสมเหตุผล” ตามแนวทางของประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล. นนทบุรี: สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา.
Lanza, F. L., Chan, F. K., Quigley, E. M., & Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. (2009). Guidelines for prevention of NSAID-related ulcer complications. Official Journal of the American College of Gastroenterology (ACG), 104(3), 728–738.
Lüthold, R. V., Henz, N. C., Fuhrer, C., Häner, A., Schenk, M., Jungo, K. T., & Streit, S. (2023). Inappropriate proton-pump inhibitor prescribing in primary care–an observational study with quality circles. Swiss Medical Weekly, 153(9), 40119–40119.
