การระบาดของโรคอาหารเป็นพิษจากการรับประทานเห็ด จังหวัดน่าน พ.ศ. 2544 - 2550

บทคัดย่อ

จากการเฝ้าระวังโรคในจังหวัดน่าน พบว่า มีผู้ป่วยเละเสียชีวิตจากอาหารเป็นพิษจากเห็ดเกือบทุกปี และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น จึงต้องการศึกษาสถานการณ์การเกิดโรค และลักษณะทางระบาดวิทยาของการระบาดของโรคอาหารเป็นพิษจากการรับประทานเห็ดในจังหวัดน่าน โดยศึกษาทบทวนรายงานการสอบสวนโรคที่ได้รับระหว่างเดือนมกราคม 2544 - 31 ธันวาคม 2550 เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานเพื่อลดการป่วยและตายจากโรคดังกล่าว
ผลการศึกษา พบว่า ใน 7 ปี (พ.ศ. 2544 - 2550 มีรายงานผู้ป่วยทุกปี พบอัตราป่วยโรคอาหารเป็นพิษในจังหวัดน่านสูงสุด 322.76 ต่อประชากรแสนคน ในปี 2547 อัตราป่วยสูงกว่าทั้งประเทศและภาคเหนือในระหว่างปี พ.ศ.2547 - 2549 ส่วนการระบาดของโรคที่ มีอาหารและน้ำเป็นสื่อมีรายงาน 51 เหตุการณ์ รวมผู้ป่วย 1,751 ราย โดยพบการระบาคที่เกิดจากการรับประทานเห็ดพิษถึง 19 เหตุการณ์ (ร้อยละ 37.25) มีผู้ป่วยรวม 110 ราย เสียชีวิต 13 ราย อัตราป่วยตายร้อยละ 11.82 ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย ร้อยละ 63.64 อายุระหว่าง 14 - 78 ปี เฉลี่ยอายุ 33 ปี อาการที่พบส่วนใหญ่คือถ่ายเหลว คลื่นไส้ อเจียน และปวดท้อง ผู้ป่วยที่เสียชีวิตมีผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบตับ และไตทำงานล้มเหลว ระยะเวลาที่พบการระบาค คือ เดือนพฤษภาคมทุกปี อำเภอปัวพบการระบาดมากที่สุด รองลงมา คือ อำเภอเมือง และอำเภอเฉลิมพระเกียรติ เห็ดที่พบเป็นสาเหตุมากที่สุด คือ "ห์ดไข่ห่าน" หรือ บางท้องที่เรียก "ห็ดโม่งโ ก้ง" จำนวน 9 เหตุการณ์ (ร้อยละ 47.37) จากผลการตรวจเห็ดชนิดนี้ที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พบสารพิษชนิดแอลฟ่าและเบต้า
ในการระบาดแต่ละครั้งมีจำนวนผู้ป่วยเฉลี่ย 6 ราย เสียชีวิตเฉลี่ย 2 ราย ระยะฟักตัวเฉลี่ย 5 ชั่วโมง ระยะเวลาที่ทีม SRRT ออก สอบสวนโรคเร็วที่สุด 1 วัน ช้าที่สุด 2 วัน พบผู้เสียชีวิตในพื้นที่อำเภอทางเหนือของจังหวัด ได้แก่ อำเภอปัว ท่าวังผา บ่อเกลือ และ เฉลิมพระเกียรติ จากผลการศึกษาดังกล่าวจึงควรดำเนินการป้องกันโรคในช่วงก่อนเดือนพฤษภาคมที่จะเกิดการระบาดในพื้นที่เสี่ยง รวมทั้งเร่งรัดการดูแลรักษาและสอบสวนโรค เนื่องจากระยะฟักตัวสั้นและผู้ปวยมี โอกาสเสียชีวิตมาก