การประเมินระบบเฝ้าระวังของโรคมือ เท้า ปาก และ โรคติดเชื้อไวรสเอนเทอโรที่มีอาการรุนแรง อำเภอควนโดน จังหวัดสตลู ปี พ.ศ. 2554–2558

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โรคมือเท้าปาก เป็นปัญหาที่มีความสำคัญของอำเภอควนโดน จังหวัดสตูล เกิดการระบาดของโรคมือ เท้า ปากในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในปี พ.ศ. 2554 และ 2556 การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินระบบเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรที่มีอาการรุนแรงในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ และให้ข้อเสนอแนะในการปรับปรุงระบบเฝ้าระวัง
วิธีการศึกษา: ทำการศึกษาข้อมูลจากเวชระเบียนผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในของโรงพยาบาลควนโดนและรพ.สต. 4 แห่ง โดยทบทวนรายงานผู้ป่วยโรค มือ เท้า ปาก และโรคแผลในคอหอยจากระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (506) สำนักระบาดวิทยา ปี พ.ศ. 2554– 2558 เปรียบเทียบกับข้อมูลจากรายงานระบบเฝ้าระวังของโรงพยาบาลทั้ง 5 แห่ง เพื่อประเมินความไวของระบบค่าพยากรณ์ บวกความถูกต้องครบถ้วนและทันเวลา (ภายใน 72 ชั่วโมง) สัมภาษณ์ผู้เกี่ยวข้องระบบเฝ้าระวัง เพื่อประเมินระบบเฝ้าระวังเชิงคุณภาพ ความยากง่าย ความยืดหยุ่น ความยอมรับ ความยั่งยืน ของระบบเฝ้ารระวัง และการใช้ประโยชน์จากระบบเฝ้าระวัง
ผลการสอบสวน: จากการทบทวนเวชระเบียนทั้งหมด 1,194 ราย พบผู้ป่วยที่เข้าตามนิยามโรคมือเท้าปาก 164 ราย ไม่พบผู้ป่วยโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรที่มีอาการรุนแรง ผลการศึกษาระบบเฝ้าระวังเชิงปริมาณพบค่าความไวของการรายงานเท่ากับร้อยละ 72.56 และ จำนวนผู้ป่วยที่รายงานทั้งหมด 133 ราย เข้าได้ตามนิยาม 119 ราย ค่าพยากรณ์บวก ร้อยละ 89.47 ความทันเวลาของการรายงานโรคภายใน 3 วัน ร้อยละ 100 ความถูกต้องและความครบถ้วนมากกว่าร้อยละ 90 ยกเว้นตัวแปรวันเริ่มป่วยเท่ากับร้อยละ 6.77 ผลการศึกษาระบบเฝ้าระวังเชิงคุณภาพ จากการสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง พบว่า บุคลากรที่เกี่ยวข้องมีความรู้เรื่องโรคมือ เท้า ปาก และทราบ ระบบการรายงานและเฝ้าระวัง แต่ส่วนใหญ่ไม่เคยผ่านการอบรมและไม่มีคู่มือในการเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่เห็นความสำคัญว่าโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรเป็นโรคที่ต้องรายงานและต้องเฝ้าระวัง มีการนําข้อมูลในภาพรวมไปใช้ในการพยากรณ์การเกิดโรค และนําข้อมูลไปใช้ในการกำหนดนโยบาย
สรุปและวิจารณ์ผล: ผลการประเมินระบบเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และโรคติดเชื้อไวรัสเอนเทอโรที่มีอาการรุนแรงในอำเภอควนโดน จังหวัดสตูล พบว่าอยู่ในเกณฑ์ที่ดี ยกเว้นความถูกต้องของการรายงานตามตัวแปรวันเริ่มป่วยความถูกต้องอยู่ในระดับต่ำ เนื่องจากไม่มีข้อมูลวันเริ่มป่วยในฐานข้อมูลของโรงพยาบาล ผู้รายงานจึงบันทึกข้อมูลวันที่เข้ารับบริการเป็นวันเริ่มป่วย ดังนั้นในการบันทึกข้อมูลวันเริ่มป่วยในเข้าดูรายละเอียดในฐานข้อมูลโปรแกรมทุกรายการประเมินระบบเฝ้าระวังเชิงคุณภาพ ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่การยอมรับและให้ความสำคัญกับโรคมือ เท้า ปากว่าเป็นโรคติดต่อที่ต้อง รายงาน และนําข้อมูลไปใช้วางแผนเชิงรุกในการป้องกันเพื่อลดการกระจายของโรคและเกิดการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ