การสอบสวนอาหารเป็นพิษในงานตัดลูกนิมิตของวัดแห่งหนึ่ง ตำบลป่าตุ้ม อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ วันที่ 27–30 มีนาคม 2560

บทคัดย่อ

บทนํา: เกิดการระบาดของอาหารเป็นพิษในกลุ่มผู้มาร่วมงานวัด แห่งหนึ่งในอำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ พบผู้ป่วย 80 ราย เป็น ผู้ป่วยในของ รพ.พร้าว 50 ราย ส่งไปรับรักษาต่อที่ห้องผู้ป่วยหนัก (ICUI) ของรพ.ต่าง ๆ 15 ราย สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 1 เชียงใหม่ จึงสอบสวนโรคร่วมกับทีม SRRT เครือข่าย ระหว่างวันที่ 27–30 มีนาคม 2560 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางระบาดวิทยาของเหตุการณ์ ค้นหาแหล่งโรค วิธีการถ่ายทอดโรค และผู้สัมผัสโรค ตลอดจนควบคุมการระบาดและเสนอมาตรการ ป้องกันควบคุมโรคครั้งต่อไป
วิธีการศึกษา: ศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา และเชิงวิเคราะห์แบบ Retrospective Cohort รวบรวมข้อมูลผู้มาร่วมงานวัด และผู้เกี่ยวข้องทั้งหมด ค้นหาผู้ป่วยและผู้สัมผัสโรคตามตามนิยาม ผู้ป่วยที่กำหนดในระหว่างวันที่ 23–28 มีนาคม 2560 ด้วยวิธี Snowball Technique สํารวจพื้นที่รวบรวมข้อมูลสิ่งแวดล้อม บริเวณจัดเตรียมอาหารของวัด สัมภาษณ์แม่ครัว และเจ้าของโรงทานถึงแหล่งที่มาของวัตถุดิบ วิธีการประกอบอาหารและเก็บตัวอย่างจากผู้ป่วยและอาหารส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ วิเคราะห์หาชนิดของอาหารที่เป็นสาเหตุด้วยด้วยวิธี Univariate Analysis และ Multivariate Analysis คํานวณค่า Relative Risk (RR), Adjusted Odd Ratio (Adjusted OR) และ 95% Confidence Interval
ผลการสอบสวน: พบประชากรในเหตุการณ์ 256 คน เป็นผู้มา ร่วมงาน 211 คน สมาชิกครอบครัวของผู้มาร่วมงาน 45 คน พบ ผู้ป่วยตามนิยาม 105 ราย ไม่มีผู้เสียชีวิต อัตราป่วยร้อยละ 41.02 เป็นผู้ป่วยใน 48 ราย (ร้อยละ 45.71) พบอัตราป่วยสูงสุดในสมาชิกครอบครัวของผู้มาร่วมงาน ร้อยละ 75.00 และกลุ่มอายุ 0–4 ปี ร้อยละ 70.00 ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีไข้ร้อยละ 79.05 ปวดท้อง ร้อยละ 72.28 ถ่ายเหลว ร้อยละ 65.71 ตามลำดับ ผู้ป่วยรายแรกเริ่มป่วย เวลา 00.30 น. วันที่ 25 มีนาคม 2560 รายสุดท้าย เวลา 05.00 น. วันที่ 28 มีนาคม 2560 ระยะฟักตัวระหว่าง 9–45 ชั่วโมง (มัธยฐาน 14 ชั่วโมง) แหล่งโรคมีลักษณะเป็นแบบ Common Source ผู้ป่วยมีทั้งกลุ่มที่รับประทานอาหารในงานและที่บ้าน ทำให้มีผู้สัมผัสโรคในเวลาที่แตกต่างกัน การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางสถิติระหว่างอาหารกับการป่วยแบบ Multivariate Analysis พบอาหารที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการป่วยในครั้งนี้ ได้แก่ รวมมิตร (OR = 6.51, 95% CI 20.2–1.23) โดยผู้ที่รับประทานรวมมิตรน้อยกว่า 1 ถ้วย และ ตั้งแต่ 1 ถ้วยขึ้นไป จะเสี่ยงต่อการป่วยมากกว่าผู้ที่ไม่ได้รับประทาน 36.44 และ 65.12 เท่า ตามลำดับผลการตรวจหาเชื้อสาเหตุด้วย วิธี Multiplex Real–time PCR ในตัวอย่างจากผู้ป่วยพบสารพันธุกรรม ซึ่งอาจสรุปได้ว่าเป็นเชื้อ Shigella spp. หรือ Enteroinvasive Escherichia coli (EIEC) สำหรับตัวอย่างอาหารพบเชื้อ EIEC ในรวมมิตรและครองแครงน้ำกะทิ
สรุปผลการศึกษา: การระบาดของอาหารเป็นพิษในงานวัดแห่งหนึ่ง ในอำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างวันที่ 25–27 มีนาคม 2560 เกิดจากการปนเปื้อนเชื้อ Enteroinvasive E. coli (EIEC) ในรวมมิตรที่ใช้จัดเลี้ยงในงานปนเปื้อนเชื้อจากขั้นตอนการปรุงที่ไม่ถูกสุขลักษณะ ผลการเฝ้าระวังโรคหลังเกิดการระบาดในพื้นที่ไม่พบผู้ป่วยเพิ่มเติม