การสอบสวนการระบาดอาหารเป็นพิษในค่ายงานชุมนุมลูกเสือ อำเภอละงู จังหวัดสตูล วันที่ 5–8 เมษายน 2560

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2560 เวลา 09.00 น. ทีมเฝ้า ระวังสอบสวนเคลื่อนที่เร็ว (SRRT) สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด สตูล ได้รับแจ้งว่าพบผู้ป่วยสงสัยอาหารเป็นพิษหลายราย ที่ค่าย งานชุมนุมลูกเสือจังหวัดชายแดนใต้ อำเภอละงู จังหวัดสตูล ทีม SRRTสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสตูลจึงประสานทีมและกลุ่มงาน ที่เกี่ยวข้อง เพื่อเข้าร่วมในการสอบสวนโรค และลงพื้นที่ดำเนินการในวันที่ 5 เมษายน 2560 เวลา 11.00 น.
วิธีการศึกษา: ทำการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา และค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในผู้เข้าร่วมค่ายงานชุมนุมลูกเสือฯ ผู้ป่วยอาหารเป็น พิษ คือ ครู นักเรียน และผู้ที่ทำกิจกรรมร่วมในค่าย ที่มีอาการท้องเสีย (ถ่ายเหลวอย่างน้อย 3 ครั้ง หรือถ่ายเป็นน้ำหรือถ่ายเป็น มู กเลือดอย่างน้อย 1 ครั้ง) ร่วมกับอาการอย่างใดอย่างหนึ่งดังนี้ ปวดมวนท้อง อ่อนเพลีย ไข้ ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ตั้งแต่วันที่ 4–8 เมษายน 2560 ทำการศึกษาทางสิ่งแวดล้อมในค่ายและการ ประกอบอาหาร เก็บตัวอย่างส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ และศึกษา ระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ด้วยวิธี Retrospective Cohort Study ในกลุ่มนักเรียน ครู และผู้ทํากิจกรรมร่วมในค่ายที่ 8 เพื่อหาชนิดของ อาหารที่อาจเป็นสาเหตุของการระบาด โดยคํานวณค่า Relative risk (RR), Odd ratio (OR), 95% Confidence interval
ผลการสอบสวน: พบผู้ป่วยอาหารเป็นพิษในกลุ่มครูนักเรียนและ ผู้ที่ทำกิจกรรมร่วมในค่ายที่ 8 จำนวน 95 ราย คิดเป็นร้อยละ 28.02 ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงร้อยละ 95.79 ค่ามัธยฐานอายุเท่ากับ 16 ปี เป็นนักเรียนร้อยละ 87.37 ครูผู้ดูแล/บุตร ร้อยละ 12.63 อาหารที่กินร่วมกันเป็นมื้อแรก คือ มื้อเที่ยง วันที่ 4 เมษายน 2560 ผู้ป่วยรายแรกเป็นนักเรียนเริ่มป่วยเวลา 16.00 น. ระยะฟักตัวจาก อาหารมื้อเที่ยงตั้งแต่ 3–23 ชั่วโมงเฉลี่ย 12 ชั่วโมง พบอาการ ท้องเสียมากที่สุดร้อยละ 100 รองลงมา ได้แก่ อ่อนเพลีย ปวดมวน ท้อง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ไข้ และอาเจียน ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการพบเชื้อ Escherichia coli แต่ไม่พบสายพันธุ์ที่เป็นเชื้อก่อโรครุนแรง ผลการศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์พบว่า ผัดเผ็ดทะเลในมื้อเที่ยงมีความสัมพันธ์กับการป่วยครั้งนี้ค่า RR = 4.29 (95% CI =2.25–8.19)
สรุปและวิจารณ์ผล: การระบาดของโรคอาหารเป็นพิษครั้งนี้มีลักษณะเป็นแหล่งโรคร่วม คาดว่าอาจเกิดจากเชื้อ Vibrio parahaemolyticus เนื่องจากลักษณะอาการและระยะฟักตัวเข้าได้กับเชื้อดังกล่าว จากการสอบสวนพบขั้นตอนการทําอาหารทะเล อาจปรุงสุกไม่ทั่วถึง จากการเฝ้าระวังในพื้นที่จนถึงวันสิ้นสุดการ เข้าค่ายวันที่ 8 เมษายน 2560 ไม่พบผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มเติมในการจัดการชุมนุมหรือการรวมตัวของกลุ่มคนจำนวนมาก ควรมีการให้ความรู้เรื่องมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารและน้ำ แนะนําเรื่องอาหารที่มีความเสี่ยง และกระบวนการประกอบอาหารเพื่อทำลายเชื้อแก่ ผู้ประกอบการและแผงลอยที่เข้าร่วม และควรสื่อสารความเสี่ยงแก่ผู้ที่ทีส่วนเกี่ยวข้องในการดำเนินกิจกรรมทราบ เพื่อเป็นการเฝ้าระวังและป้องกันโรคต่อไป