การสอบสวนการระบาดของโรคอาหารเป็นพิษจากเชื้อ Salmonella Enteritidis ในงานศพ 2 แห่ง อำเภอสอง จังหวัดแพร่ วันที่ 6–8 สิงหาคม 2560

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: เมื่อวันที่ 6 สิงหาคม 2560 เวลา 10.30 น. ได้รับ แจ้งข่าวจากงานระบาดวิทยาอำเภอสองว่ามีการระบาดของโรค อาหารเป็นพิษในบริเวณงานศพสองแห่งพร้อมกันที่ตำบลบ้านหนุน อำเภอสอง จังหวัดแพร่ ทีมเฝ้าระวังสอบสวนเคลื่อนที่เร็วจึงได้ออก ดำเนินการสอบสวนและควบคุมโรค ในวันที่ 6–8 สิงหาคม 2560 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยืนยันการวินิจฉัยโรคและการระบาดของโรค ศึกษาลักษณะการเกิดและการกระจายของโรค และหาแนวทางใน การควบคุมป้องกันโรค
วิธีการศึกษา: การศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนาและทำการศึกษา แบบ Retrospective cohort study เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ ระหว่างอาหารที่เป็นปัจจัยเสี่ยงกับการก่อให้เกิดโรคอาหารเป็นพิษ ซึ่งมีนิยามผู้ป่วย คือ ผู้ที่รับประทานอาหารในงานศพ หมู่ที่ 2 และ หมู่ที่ 11 ตำบลบ้านหนุน ในวันที่ 5 สิงหาคม 2560 โดยมีอาการ หลัก คือ ถ่ายเหลว และ/หรือปวดท้อง ร่วมกับอาการรองอย่างน้อย 1 อย่าง ได้แก่ ไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ และเวียนศีรษะ ใน วันที่ 5–8 สิงหาคม 2560
ผลการศึกษา: พบผู้ป่วย 160 ราย อัตราป่วยร้อยละ 60.84 อัตราส่วนเพศชายต่อเพศหญิงเป็น 1 : 1.4 ส่วนใหญ่มีอายุระหว่าง 61-70 ปี (ร้อยละ 25.63) กระจายอยู่ใน 5 หมู่บ้านของตำบลบ้าน หนุน ทั้งหมดเริ่มป่วยระหว่างเวลา 02.00-14.00 น. ของวันที่ 6 สิงหาคม 2560 ลักษณะเส้นโค้งการระบาดเข้าได้กับการเกิดโรคชนิด แหล่งโรคร่วมกันในช่วงระยะเวลาอันสั้น มีระยะฟักตัวของโรคเฉลี่ย 22 ชั่วโมง 25 นาที อาการและอาการแสดงที่พบ ได้แก่ ไข้ ร้อยละ 80.63 ปวดท้อง ร้อยละ 71.25 ถ่ายเหลว ร้อยละ 54.38 ปวดศีรษะ ร้อยละ 34.38 คลื่นไส้ ร้อยละ 26.88 อาเจียน ร้อยละ 22.50 และ เวียนศีรษะ ร้อยละ 18.13 ผู้ป่วยทุกรายมีประวัติการรับประทาน อาหารมื้อกลางวันในงานศพทั้งสองแห่ง ซึ่งมีผู้ประกอบอาหารราย เดียวกัน โดยการรับประทานน้ำพริกกะปิมีโอกาสเสี่ยงสูงสุด (RR 3.01, 95%CI 1.86–4.89 และ p < 0.0001) รองลงมา ได้แก่ ไข่เจียว ชะอม (RR 1.46, 95%CI 1.17–1.83 และ p = 0.0010) ผลการตรวจ ทางห้องปฏิบัติการพบเชื้อ Salmonella enterica serotype Enteritidis ทั้งในตัวอย่างน้ำพริกกะปิ และอุจจาระของผู้ป่วยและพบ เชื้อ Salmonella Mbandaka ในตัวอย่างไข่เจียวชะอม
สรุปและวิจารณ์: ยืนยันการระบาดของโรคอาหารเป็นพิษซึ่งมี สาเหตุมาจากเชื้อ Salmonella Enteritidis ในงานศพ หมู่ที่ 2 และหมู่ที่ 11 ตำบลบ้านหนุน อำเภอสอง จังหวัดแพร่ ในวันที่ 6–8 สิงหาคม 2560 โดยมีแหล่งโรค คือ น้ำพริกกะปิและไข่เจียวชะอม จากการศึกษาสันนิษฐานว่าการเก็บผักสดไว้ด้วยกันน่าจะเป็นปัจจัย ที่ทำให้มีการปนเปื้อนเชื้อ ระหว่างชะอมกับมะเขือพวงที่เป็น ส่วนประกอบของน้ำพริก การพบเชื้อ Salmonella Mbandaka ในตัวอย่างไข่เจียวชะอมเป็นหลักฐานสำคัญที่ทำให้ทราบว่า กระบวนการปรุงอาหารใช้ความร้อนไม่เพียงพอ และการตรวจพบ เชื้อ Escherichia coli ในในวัตถุตัวอย่างหลายชนิดแสดงถึง กระบวนการประกอบอาหารที่ไม่ถูกสุขลักษณะ