การพัฒนาระบบติดตามความครอบคลุมและความทันเวลาในระบบดิจิทัลเพื่อการเฝ้าระวังโรคทางระบาดวิทยา
DOI:
https://doi.org/10.59096/wesr.v56i4.3775คำสำคัญ:
ระบบรายงานการเฝ้าระวังโรค, คุณภาพข้อมูล, แดชบอร์ดบทคัดย่อ
บทนำ : กองระบาดวิทยาได้ดำเนินการปรับเปลี่ยนระบบรายงานโรคจากระบบรายงานการเฝ้าระวังโรค 506 (R506) ไปสู่ระบบ Digital Disease Surveillance (DDS) ซึ่งใช้กลไกการส่งข้อมูลผ่าน API (Application Programming Interface) ซึ่งจะทำให้ข้อมูลจากสถานพยาบาลถูกส่งเข้าสู่ฐานข้อมูลของกรมควบคุมโรคโดยตรง ข้อมูลที่รายงานเข้ามาจะถูกนำมาใช้อ้างอิงในการติดตามสถานการณ์และการเฝ้าระวัง ป้องกัน และควบคุมโรค การติดตามคุณภาพของข้อมูลในระบบ DDS จึงมีความสำคัญ วัตถุประสงค์ของการศึกษานี้คือเพื่อพัฒนาฐานข้อมูลและสร้างแดชบอร์ดที่สามารถติดตามความครอบคลุมและความทันเวลาของการรายงานข้อมูลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
วิธีการศึกษา : ใช้วิธีการศึกษา Software Development Life Cycle (SDLC) ซึ่งเป็นกระบวนการพัฒนาระบบ เพื่อตอบสนองความต้องการขององค์กรและผู้ใช้งาน ประกอบด้วย รวบรวมและวิเคราะห์ความต้องการ ออกแบบและพัฒนาระบบ ทดสอบระบบ นำไปใช้งานจริง และบำรุงรักษา โดยนำแดชบอร์ดไปทดสอบโดยผู้ใช้งานจริงจำนวน 24 ท่าน จากหน่วยงานต่าง ๆ ในระดับเขต จังหวัด อำเภอและตำบล
ผลการศึกษา : พบว่าปัญหาหลักของระบบเฝ้าระวังโรคคือความไม่ครอบคลุมและความล่าช้าของการรายงานข้อมูล ซึ่งอาจส่งผลต่อการตัดสินใจเชิงนโยบาย การพัฒนาระบบเริ่มจากการออกแบบฐานข้อมูลโดยใช้ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ (relational database) และเชื่อมโยงข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ ทีมพัฒนาใช้ Apache Airflow สำหรับกระบวนการประมวลผลข้อมูลอัตโนมัติและอัปเดตข้อมูลบน Tableau Server ทุกชั่วโมง แดชบอร์ดที่พัฒนาขึ้นช่วยให้ติดตามความครอบคลุมและความทันเวลาของการรายงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผลการทดสอบระบบกับผู้ใช้งาน 24 รายพบข้อจำกัด เช่น ปัญหาการเปลี่ยนระดับข้อมูลและการแสดงผล ตัวกรองข้อมูล และขนาดตัวอักษร ซึ่งได้รับการแก้ไขเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้งาน
สรุป : การพัฒนาระบบติดตามความครอบคลุมและความทันเวลาระบบ DDS ด้วยแดชบอร์ดนี้ช่วยติดตามคุณภาพข้อมูลการรายงานโรคในทุกระดับ ตั้งแต่ประเทศถึงสถานพยาบาล พร้อมระบบ no case notification เพื่อให้การรายงานแม่นยำและครบถ้วน โดยมุ่งเน้นการแสดงผลที่เข้าใจง่าย ตอบโจทย์ผู้ใช้งาน และรองรับการติดตามข้อมูลแบบเรียลไทม์ ทั้งนี้ควรมีการรับฟังความคิดเห็นจากผู้ใช้งานอย่างสม่ำเสมอเพื่อปรับปรุงระบบให้ตรงกับความต้องการ เพิ่มประสิทธิภาพในการเฝ้าระวังและพัฒนาคุณภาพข้อมูลอย่างต่อเนื่อง
เอกสารอ้างอิง
Ministry of Public Health, Thailand. Epidemiological operations manual [Internet]. 1999 [cited 2023 SEP 27]. Available from: https://1drv.ms/b/s!AmMqef08AJFc_TT06CCc4J7E3scs?e=QwlHqR (in Thai)
Communicable Disease Act, B.E. 2558 (A.D. 2015). Published in the Government Gazette Vol. 132, Part 86a, Page 26-44, dated 8th September B.E. 2558 (2015). Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/ckeditor2//files/พระราชบัญญัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558.pdf (in Thai)
Notification of the Ministry of Public Health [TH] RE: Designation and main symptoms of communicable diseases under surveillance B.E. 2562 (2019). Published in the Government Gazette Vol. 137, Part 20d, Page 2-10, dated 27 January B.E. 2563 (2020). Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/files/9320200128083444.PDF (in Thai)
Notification of the Ministry of Public Health [TH]. RE: Designation and main symptoms of communicable diseases under surveillance (Issue 2) B.E. 2565 (2022). Published in the Government Gazette Vol. 139, Part 163d, Page 4, dated 8 July B.E. 2565 (2022). Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/files/15020220718031723.PDF (in Thai)
Notification of the Ministry of Public Health [TH]. RE: Designation and main symptoms of communicable diseases under surveillance (Issue 3) B.E. 2565 (2022). Published in the Government Gazette Vol. 139, Part 223d, Page 2, dated 20 September B.E. 2565 (2022). Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/files/15720220926033413.PDF (in Thai)
Notification of the Ministry of Public Health [TH]. RE: Criteria and methods for reporting dangerous communicable diseases, communicable diseases under surveillance, or epidemic diseases, B.E. 2560 (2017). Published in the Government Gazette Vol. 134, Part 316d, Page 3-6, dated 21 December B.E. 2560 (2017). Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/ckeditor/c74d97b01eae257e44aa9d5bade97baf/files/003_7gcd.PDF (in Thai)
Department of Disease Control [TH], Division of Epidemiology. Disease surveillance reporting system 506 [Internet]. [cited 2023 Sep 27]. Available from: http://doe.moph.go.th/surdata/index.php (in Thai)
Department of Disease Control (TH), Division of Epidemiology. Digital Disease Surveillance reporting manual for communicable diseases under the Communicable Disease Act B.E. 2558 [Internet]. [cited 2023 Sep 27]. Available from: https://drive.google.com/file/d/1qBUFjmI2MB1EdCdsbdpt_S4WmwpAnA5m/view (in Thai)
GeeksforGeeks. System development life cycle [Internet]. 2024 [cited 2024 Sep 8]. Available from: https://www.geeksforgeeks.org/system-development-life-cycle/
Mubayi A, Castillo-Chavez C, Chowell G, Kribs-Zaleta C, Ali Siddiqui N, Kumar N, et al. Transmission dynamics and underreporting of Kala-azar in the Indian state of Bihar. J Theor Biol. 2010;262(1):177-85. DOI: 10.1016/j.jtbi.2009.09.012
Adokiya MN, Awoonor-Williams JK, Beiersmann C, Müller O. Evaluation of the reporting completeness and timeliness of the integrated disease surveillance and response system in northern Ghana. Ghana Med J. 2016;50(1):3–8. doi:10.4314/gmj.v50i1.1
Ibrahim NK. Epidemiologic surveillance for controlling Covid-19 pandemic: types, challenges and implications. J Infect Public Health. 2020;13(11):1630-38.
Malaikham J, Suriya S, Prommongkhol J, Wongsuwanphon S, Wongsanuphat S. Development of innovations for analyzing surveillance situations of communicable diseases in Thailand using the design thinking process. WESR [Internet]. 2025 [cited 2025 Mar 31];56(3):e3571. Available from: https://he05.tci-thaijo.org/index.php/WESR/article/view/3571 (in Thai)
Ministry of Public Health (TH), Office of the Permanent Secretary. Performance Agreement (PA) manual for ministry of public health executives, fiscal year 2024 [Internet]. [cited 2024 Jul 5]. Available from: https://drive.google.com/file/d/1Hbed2L9VogW62m4SPj5ZvsI708mEhjyc/view?usp=sharing (in Thai)
Nsubuga P, White ME, Thacker SB, Anderson MA, Blount SB, Broome CV, et al. Chapter 53 Public health surveillance: A tool for targeting and monitoring interventions. In: Jamison DT, Breman JG, Measham AR, Alleyne G, Claeson M, Evans DB, et al, editors. Disease Control Priorities in Developing Countries. 2nd edition. Washington (DC): The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank; 2006. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK11770/
Singletary V, Baker EL. Building Informatics-Savvy Health Departments: the systems development life cycle. J Public Health Manag Pract. 2019;25(6):610-1.
Monster Connect. Relational database [Internet]. [cited 2024 Sep 8]. Available from: https://monsterconnect.co.th/relational-database/
Munappy AR, Bosch J, Olsson HH. Data pipeline management in practice: challenges and opportunities. In: Morisio M, Torchiano M, Jedlitschka A, editors. Product-Focused Software Process Improvement. PROFES 2020. pp 168–84. DOI: 10.1007/978-3-030-64148-1_11
Stadler, J. G., Donlon, K., Siewert, J. D., Franken, T., & Lewis, N. E. Improving the efficiency and ease of healthcare analysis through use of data visualization dashboards. Big data. 2016;4(2):129–35. DOI: 10.1089/big.2015.0059
Vahedi A, Moghaddasi H, Asadi F, Hosseini AS, Nazemi E. Applications, features and key indicators for the development of Covid-19 dashboards: A systematic review study. Informatics in Medicine Unlocked. 2022; 30: 100910. DOI: 10.1016/j.imu.2022.100910
Chow A, Leo YS. Surveillance of Disease: Overview. International Encyclopedia of Public Health. 2017;124-38. DOI: 10.1016/B978-0-12-803678-5.00439-2
Simba, Daudi & Mwangu, Mughwira. Application of ICT in strengthening health information systems in developing countries in the wake of globalisation. African health sciences. 2005; 4: 194-8.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 รายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาประจำสัปดาห์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ความรับผิดชอบและลิขสิทธิ์
1. ความรับผิดชอบของผู้เขียนและความเห็นของกองบรรณาธิการ (Author Responsibility and Editorial Disagreement)
เนื้อหาและข้อมูลทั้งหมดในบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร WESR ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบโดยตรงของผู้นิพนธ์บทความ และกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ ในเนื้อหาดังกล่าว
2. ลิขสิทธิ์และการอ้างอิง (Copyright and Referencing)
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ และอื่น ๆ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร WESR ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดประสงค์จะนำเนื้อหาทั้งหมดหรือส่วนใดส่วนหนึ่งไปเผยแพร่ จะต้องอ้างอิงบทความนั้น ๆ อย่างถูกต้อง
