การระบาดของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากพยาธิ (Eosinophilic meningitis) อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ เดือนกุมภาพันธ์ 2562

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2562 สำนักงานสาธารณสุข จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้รับรายงานจากโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชกุฉินารายณ์ ทางโทรศัพท์ว่ามีผู้ป่วยสงสัยโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ จากพยาธิ (Eosinophilic meningitis) 5 ราย เข้ารับการรักษาที่ โรงพยาบาล ทีม SRRT จังหวัดกาฬสินธุ์ เข้าดำเนินการสอบสวนโรค ระหว่างวันที่ 22 กุมภาพันธ์–28 มีนาคม 2562 โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อยืนยันการวินิจฉัยและการระบาดของโรค ศึกษาลักษณะทาง ระบาดวิทยาของโรคตามบุคคล เวลา และสถานที่ ค้นหาแหล่งโรค วิธีถ่ายทอดโรค และผู้สัมผัสโรค และหามาตรการป้องกันควบคุมโรค
วิธีการศึกษา: ใช้รูปแบบการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา โดยการรวบรวมข้อมูลผู้ป่วย การสัมภาษณ์ผู้ป่วย การค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในชุมชน การศึกษาสิ่งแวดล้อม และการศึกษาทาง ห้องปฏิบัติการในตัวอย่างเลือดและน้ำไขสันหลังของผู้ป่วย รวมทั้งตัวอย่างหอยในแหล่งน้ำที่สงสัย ส่วนการหาปัจจัยเสี่ยงนั้นได้ใช้ระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์โดยวิธี Case-control study
ผลการสอบสวน: พบผู้ป่วยรวม 10 ราย ในชุมชนเดียวกัน อำเภอกุฉินารายณ์ อัตราส่วนเพศชายต่อเพศหญิง เท่ากับ 1.5:1 อายุเฉลี่ยเท่ากับ 35.9 ปี (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 7.0 ปี) อายุต่ำสุด 26 ปี และสูงสุด 48 ปี ผู้ป่วยทุกรายมีอาชีพรับจ้างผู้ป่วยทุกรายมี อาการปวดศีรษะมาก อาการรองลงมา คือ สับสน/ไม่รู้สึกตัว และไข้ การระบาดมีลักษณะแบบแหล่งโรคร่วม ผลการศึกษา Case-control study พบว่าการกินหอยโข่งที่ปรุงไม่สุก มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับการป่วยครั้งนี้ ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบผลบวกต่อแอนติเจนของพยาธิ Angiostrongylus cantonensis ใน เลือดและน้ำไขสันหลังของผู้ป่วย รวมทั้งพบตัวอ่อนพยาธิในตัวอย่างหอยโข่งที่เก็บจากแหล่งน้ำที่สงสัย ผู้ป่วยทุกรายหายเป็นปกติและสถานการณ์โรคสงบโดยไม่พบผู้ป่วยเพิ่มเติมในช่วง 2 เดือนต่อมา
สรุปและวิจารณ์ผล: การระบาดของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากพยาธิครั้งนี้ น่าจะเกิดจากการกินหอยโข่งที่ปรุงไม่สุก เมื่อพบผู้ป่วยมีอาการ ปวดศีรษะมาก และมีประวัติกินหอยโข่งที่ปรุงไม่สุก ผู้ให้บริการสาธารณสุขควรนึกถึงโรคนี้ร่วมด้วยในการตรวจวินิจฉัยแยกโรค