สถานการณ์การระบาดของโรคไทรอยด์เป็นพิษ ในเรือนจำหลายแห่งของประเทศไทย ระหว่างปี พ.ศ. 2559-2562

บทคัดย่อ

บทนำ: โรคไทรอยด์เป็นพิษเกิดจากระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในกระแสเลือดสูงกว่าปกติ โดยมีอาการต่าง ๆ เช่น ใจสั่น มือสั่น น้ำหนักลด นอนไม่หลับ เหนื่อยง่าย และอ่อนเพลีย หากรุนแรงอาจ เสียชีวิตได้ สาเหตุที่สำคัญเกิดจากต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ หรือรับประทานเข้าไปจากภายนอก เคยมีการรายงานผู้ป่วยและการระบาดในหลายประเทศ โดยสงสัยว่าเกิดจากรับประทานเนื้อสัตว์ หรือผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ที่อาจปนเปื้อนต่อมไทรอยด์สำหรับประเทศไทย ยังไม่เคยมีรายงานการระบาดของโรคไทรอยด์เป็นพิษ หรือพบผู้ป่วยเป็นกลุ่มก้อนมาก่อน
วิธีการศึกษา: ทบทวนข้อมูลเหตุการณ์การระบาดจากฐานข้อมูลโปรแกรมตรวจสอบข่าวการระบาด กรมควบคุมโรค และทบทวนรายงานสรุปเสนอผู้บริหาร สำหรับเหตุการณ์ซึ่งทีมสอบสวนโรค กรมควบคุมโรคลงสอบสวน ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2559–31 ธันวาคม 2562 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าอัตราส่วน และสัดส่วน
ผลการศึกษา: ระหว่างปี พ.ศ. 2559–2562 พบการระบาดของโรคไทรอยด์เป็นพิษประเทศไทย ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ศรีสะเกษ ร้อยเอ็ด ขอนแก่น (2 ครั้ง) เชียงราย เชียงใหม่ มหาสารคาม สกลนคร และเพชรบุรี โดยพบผู้ป่วยรวมทั้งสิ้น 1,047 ราย (คิดเป็นอัตราป่วยร้อยละ 4.5) ร้อยละ 99.3 เป็นผู้ต้องราชทัณฑ์ อัตราส่วนเพศชาย ต่อเพศหญิงเท่ากับ 13.1 ต่อ 1 เข้ารับการรักษาแบบผู้ป่วยใน จำนวน 30 ราย อาการผิดปกติที่พบบ่อย ได้แก่ แขนหรือขาอ่อน แรง ใจสั่น และอ่อนเพลีย พบผู้ที่มีระดับฮอร์โมน Thyroid stimulating hormone ต่ํา ร้อยละ 59.0 ทุกเหตุการณ์สงสัยว่ามี สาเหตุเกี่ยวเนื่องกับอาหารที่เรือนจำจัดให้ผู้ต้องราชทัณฑ์ รับประทาน เนื้อหมูหรือเนื้อวัวในหลายเหตุการณ์มีการปนเปื้อน ของหลอดลม และตรวจพบเนื้อเยื่อของต่อมไทรอยด์ สำาหรับเหตุการณ์การระบาดที่จังหวัดสกลนคร ตรวจพบว่าระดับของทั้งฮอร์โมน T3 และ T4 ในเนื้อหมูและเนื้อไก่ที่เก็บจากครัวของ เรือนจําสูงกว่ากลุ่มควบคุมเล็กน้อย ในขณะที่ระดับของทั้งฮอร์โมน T3 และ T4 ในเครื่องในหมูที่เก็บจากครัวของเรือนจำสูงกว่าในเนื้อหมูหรือเนื้อไก่เป็นอย่างมาก ผลจากการศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์แบบ Case-control ในเหตุการณ์ระบาดที่จังหวัด แม่ฮ่องสอน บ่งชี้ว่าการรับประทานเนื้อหมูสัมพันธ์กับการเกิดโรคไทรอยด์เป็นพิษภายในเรือนจำอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในทุกเหตุการณ์ พบว่า ภายหลังงดรับเนื้อสัตว์หรืออาหารที่สงสัย จำนวนผู้ป่วยลดลงจนเหตุการณ์สามารถสงบได้เอง โดยไม่จำเป็นต้องให้ยาต้านไทรอยด์
สรุปและวิจารณ์: ระหว่างปี พ.ศ. 2559-2562 พบเหตุการณ์การระบาดของโรคไทรอยด์เป็นพิษในเรือนจำหลายแห่งทั่วประเทศ โดยผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นผู้ต้องราชทัณฑ์เพศชาย ในทุกเหตุการณ์สงสัยว่ามีสาเหตุเกี่ยวเนื่องกับอาหารที่เรือนจำจัดให้รับประทานซึ่ง อาจมีการปนเปื้อนของต่อมไทรอยด์ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจัดระบบเฝ้าระวังโรคไทรอยด์เป็นพิษภายในเรือนจำ จัดทำมาตรฐานของอาหารที่จัดให้ผู้ต้องขังและตรวจสอบว่าได้ดำเนินการตามมาตรการ แพทย์และบุคลากรทางสาธารณสุขควร สงสัยสาเหตุจากการรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนฮอร์โมนไทรอยด์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในกรณีที่พบผู้ป่วยเป็นกลุ่มก้อนที่ไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน