การสอบสวนโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันจากเชื้อ Salmonella ในผู้ต้องขังเรือนจำ A อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา วันที่ 22–28 เมษายน 2567

บทคัดย่อ

ความเป็นมา : วันที่ 21 เมษายน 2567 เวลา 21.37 น. ทีม SRRT รพ.คลองหอยโข่ง ได้รับแจ้งจากทีม SAT สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสงขลา มีผู้ต้องขังเรือนจำ A อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา ป่วยด้วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน 65 ราย ทีมปฏิบัติการสอบสวนโรคดำเนินการสอบสวนโรคระหว่างวันที่ 22–28 เมษายน 2567 เพื่อยืนยันการวินิจฉัยและการระบาด พรรณนาลักษณะทางระบาดวิทยา ค้นหาสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงการเกิดโรคและวางแผนการควบคุมป้องกันโรค

วิธีการศึกษา : ทำการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา และค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในกลุ่ม ผู้ต้องขัง หรือเจ้าหน้าที่เรือนจำ A ที่มีอาการถ่ายเหลว หรือถ่ายเป็นน้ำอย่างน้อย 1 ครั้ง ร่วมกับอาการอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังต่อไปนี้ ปวดมวนท้อง ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายมีมูก ถ่ายมีเลือดปน ปวดบิด ปวดกล้ามเนื้อ ระหว่างวันที่ 18–28 เมษายน 2567 ศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ด้วยวิธี Case–control study ศึกษาสิ่งแวดล้อมในเรือนจำ กระบวนการประกอบอาหาร ระบบน้ำดื่ม น้ำใช้ของเรือนจำ และเก็บตัวอย่างส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ

ผลการสอบสวน : พบผู้ที่มีอาการเข้าได้ตามนิยาม 209 ราย จากจำนวนผู้ต้องขังทั้งหมด 1,723 ราย อัตราป่วยร้อยละ 12.13 รับการรักษาแบบผู้ป่วยใน 3 ราย (ร้อยละ 1.4) เป็นเพศชาย 183 ราย (ร้อยละ 87.56) เพศหญิง 26 ราย (ร้อยละ 12.44) ค่ามัธยฐานของอายุ 36 ปี (พิสัย 20–86 ปี) พบผู้ป่วยกระจายทุกแดน อัตราป่วยสูงสุดในแดนหญิง (ร้อยละ 19.69) รองลงมา คือ แดน 2 (ร้อยละ 16.32) ไม่พบผู้ป่วยเสียชีวิต ส่วนใหญ่มีอาการถ่ายเป็นน้ำมากที่สุด ร้อยละ 77.51 รองลงมา คือ ปวดมวนท้อง ร้อยละ 62.20 และถ่ายเหลว ร้อยละ 55.98 ตามลำดับ ผลการตรวจเพาะเชื้อจากทั้ง Rectal swab และ Fresh stool culture ของกลุ่มผู้ป่วยที่พบเชื้อสาเหตุตรงกัน คือ Salmonella Montevideo เข้าได้กับการระบาดจากแหล่งโรคร่วมชนิดต่อเนื่อง คาดว่าเกิดจากการปนเปื้อนในแหล่งน้ำอุปโภคบริโภค ปัจจัยเสี่ยง คือ แหล่งน้ำดิบอยู่ใกล้บ่อขยะ แท็งก์พักน้ำชำรุด เครื่องจ่ายปูนคลอรีนอัตโนมัติก่อนเข้าถังเก็บน้ำดิบชำรุดก่อนเกิดเหตุการณ์ 1 สัปดาห์ ตรวจพบการปนเปื้อนโคลิฟอร์มแบคทีเรียในน้ำดื่ม น้ำใช้ และไม่พบระดับคลอรีนคงเหลือในน้ำ

สรุปและวิจารณ์ผล : พบการระบาดโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันในผู้ต้องขังเรือนจำ A อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลาจากเชื้อ Salmonella Montevideo แหล่งโรคน่าจะเกิดจากการปนเปื้อนเชื้อในแหล่งน้ำดิบที่นำมาใช้ประกอบอาหาร ล้างภาชนะ และใช้ดื่มมากที่สุด ภายหลังจากการให้ดื่มน้ำบรรจุขวด เติมคลอรีนในถังพักน้ำ และให้ต้มน้ำที่ผ่านการกรอง 15–20 นาที สำหรับใช้ดื่ม ประกอบอาหาร ล้างวัตถุดิบ และภาชนะ พบว่าการระบาดสงบ และจากการเฝ้าระวังผู้ป่วยในเรือนจำแห่งนี้จนถึงวันที่ 8 พฤษภาคม 2567 ไม่พบผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มเติม