การสอบสวนการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสซิกาในงานบุญแจกข้าว อำเภอเมือง จังหวัดบึงกาฬ เดือนพฤษภาคม 2559
คำสำคัญ:
โรคติดเชื้อไวรัสซิกา, สอบสวนโรค, บึงกาฬบทคัดย่อ
ความเป็นมา: สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค ได้รับแจ้งว่าได้รับแจ้งว่าพบผู้ป่วยยืนยันโรคติดเชื้อไวรัสซิกา จํานวน 15 ราย จากหมู่บ้าน ก. อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ จึงได้ดำเนินการสอบสวนโรคโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยืนยันการวินิจฉัย ยืนยันการระบาด ค้นหาปัจจัยเสี่ยงต่อการระบาดและดำเนินการควบคุมโรค
วิธีการศึกษา: ศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนาโดยการทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยในโรงพยาบาล และค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในชุมชน มีนิยามของผู้ป่วย คือ มีอาการผื่น ร่วมกับอาการอย่างน้อย 1 ใน 3 อาการ คือ ไข้, ปวดข้อ และตาแดง หรือมีอาการไข้ ร่วมกับร่วมกับอาการอย่างน้อย 2 ใน 3 อาการ คือ ปวดศีรษะ, ปวดข้อ และตาแดง หรือผู้ที่มีความเชื่อมโยงทางระบาดวิทยากับผู้ป่วยยืนยันเก็บตัวอย่างเลือดและปัสสาวะ เพื่อหาสารพันธุกรรมของเชื้อไวรัสซิกา โดยวิธี Reverse Transcriptase-Polymerase Chain Reaction และศึกษาทางระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์แบบ Case–control study รวมทั้งได้ทำการสำรวจสภาพแวดล้อมและสำรวจข้อมูลดัชนีลูกน้ำยุงลาย
ผลการศึกษา: พบผู้ป่วยเข้าได้ตามนิยามผู้ป่วยสงสัย จำนวน 49 ราย ผู้ป่วยยืนยัน จำนวน 35 ราย รวมทั้งสิ้น 84 ราย เป็นเพศชาย 37 ราย เพศหญิง 47 ราย มัธยฐานของอายุผู้ป่วยเท่ากับ 24 ปี (พิสัยอยู่ระหว่าง 3–72 ปี) ในจำนวนผู้ป่วยยืนยันทั้ง 35 ราย มีประวัติเข้าร่วมงานทําบุญอุทิศส่วนกุศลให้บรรพบุรุษของบ้าน 2 หลัง ที่จัดขึ้นในช่วงเดือนเมษายน 2559 ถึง 29 ราย ผู้ป่วยโรคติดเชื้อไวรัสซิกาส่วนใหญ่มีอาการไข้ ร้อยละ 97.14 รองลงมา ได้แก่ ปวด ข้อ ร้อยละ 94.29 ผื่น ร้อยละ 91.43 ปวดกล้ามเนื้อ ร้อยละ 85.71 เมื่อทำการศึกษาเชิงวิเคราะห์ พบการเข้าร่วมงานบุญบ้านหลังที่ 2 ในช่วงกลางคืน (Adjusted OR 12.57, 95%CI 1.23-128.03) มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดโรค และการสํารวจลูกน้ำภายใน-นอกบ้านเป็นประจำ (Adjusted OR 0.05, 95%CI 0.01-0.54) เป็นปัจจัย ป้องกันต่อการเกิดโรคอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
สรุปและวิจารณ์: การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสซิกาครั้งนี้มีลักษณะการระบาดเป็นแบบแหล่งโรคแพร่กระจาย (Propagated source) โดยในช่วงก่อนและระหว่างการระบาดมีการจัดงานทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้บรรพบุรุษที่บ้าน 2 หลังภายในหมู่บ้าน ก. ซึ่งพบว่ามีผลต่อการแพร่กระจายของโรค และยังพบว่าปัจจัยที่มีผลต่อการป้องกันโรค คือ การสำรวจลูกน้ําภายในและภายนอกบ้านเป็นประจำ
References
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. องค์ความรู้เรื่องโรคไข้ซิกา. [เข้าถึงเมื่อ 10 มิ.ย. 2559]. เข้าถึงได้จาก: http://beid.ddc.moph.go.th/beid_2014/sites/default/files/factsheet_zik a020259.pdf
Lyle R, Denise J, Ann M, Margaret A. Zika Virus. N Engl J Med. 2016; 374:1552–63.
กองระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค. แนวทางการดําเนินงานเฝ้า ระวังและสอบสวนโรคติดเชื้อไวรัสซิกา. [เข้าถึงเมื่อ 10 มิ.ย. 2559]. เข้าถึงได้จาก: http://beid.ddc.moph.go.th/beid_2014/sites/default/files/18_feb_2016_yes_final_zika_surveillance_rb_ps__edi_1456295379.pdf
Centers for Disease Control and Prevention. Zika symptoms. [cited 2016 Nov 2]. Available from: https://www.cdc.gov/zika/about/overview.html
สุนทร เหรียญภูมิการกิจ. การสอบสวนโรคไข้ออกผื่นปวดข้อ อําเภอเซกา จังหวัดหนองคาย พ.ศ. 2538. [เข้าถึงเมื่อ 11 พ.ย. 2559]. เข้าถึงได้จาก : http://www.boe.moph.go.th/publication/2543/ob43/Outbreak/89–110.doc
José Lourenço, Maria de Lourdes Monteiro, Tomás Valdez, Júlio Monteiro Rodrigues, Oliver Pybus, and Nuno Rodrigues Faria. Epidemiology of the Zika Virus Outbreak in the Cabo Verde Islands, West Africa. [cited 2016 Nov 2]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5866102/
Bhavini Murthy. Origin of Zika Virus Outbreak in Brazil May Be Linked to Major Sporting Events. [cited 2016 Nov 2]. Available from: https://abcnews.go.com/Health/zika–virus–outbreak–brazil–linked–major–sporting–events/story?id=36575321
สัญญา สุขขำ, สุภาพร สุขเวช, สุเนตตรา ปานทรัพย์, อรรถวิทย์ เนินชัด, นวลรัตน์ โมทะนา, พงษ์ศธร แก้วพลิก. การควบคุมยุง พาหะนำโรคติดต่อที่สำคัญในประเทศไทย. รายงานการเฝ้าระวัง ทางระบาดวิทยาประจำสัปดาห์. 2559; 47: 721–9.
กลุ่มกีฏวิทยาทางการแพทย์ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. การควบคุมแมลงทางการแพทย์. นนทบุรี: สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ สาธารณสุข; 2556. หน้า 7.
อุษาวตี ถาวระ, พายุ ภักดีนวน, อภิวัฎ ธวัชสิน, จักรวาล ชมภูศรี, ชญาดา ขำสวัสดิ์, ยุทธนา ภู่ทรัพย์, อัจฉรา ภูมี, ธีรกมล เพ็งสกุล, เผด็จ สิริยะเสถียร, สมชาย แสงกิจพร. ชีววิทยาของยุงพาหะโรค ไข้เลือดออกและซีโรทัยป์ของเชื้อไวรัสเดงกีในวงจรเกิดโรคในประเทศไทย. วารสารกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์. 2558; 57(2):190.
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. ชีววิทยา นิเวศวิทยา และการควบคุมยุงใน ประเทศไทย (ฉบับปรับปรุง). นนทบุรี. สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ สาธารณสุข; 2553. หน้า 14–5. e
เผด็จ สิริยะเสถียร. ยุงลาย “เปลี่ยนพฤติกรรมการหากิน กัดไม่ยั้ง ถึง 5 ทุ่ม–แพร่เชื้อเดงกี”. มติชน. 23 มิถุนายน 2548. คุณภาพ ชีวิต. 10 (คอลัมน์ 1). e
Centers for Disease Control and Prevention. Protect yourself and your family from mosquito bites. [cited 2016 Nov 5] Available from: https://www.cdc.gov/zika/prevention/prevent–mosquito–bites.html
กรมควบคุมโรค. คู่มือการป้องกันควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสซิกา สำหรับบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข ปี 2559. นนทบุรี: กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข; 2559.
Sonja A. Rasmussen, Denise J. Jamieson, Margaret A. Honein, Lyle R. Petersen. Zika Virus and Birth Defects – Reviewing the Evidence for Causality. N Engl J Med. 2016; 374:19811987.
Patrícia Brasil, Jose P. Pereira, Claudia Raja Gabaglia, Luana Damasceno, Mayumi Wakimoto, Rita M. Ribeiro Nogueira. Zika Virus Infection in Pregnant Women in Rio de Janeiro–Preliminary Report. N Engl J Med 2016; 375:2321-34. DOI: 10.1056/NEJMoa1602412
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. ชีววิทยานิเวศวิทยา และการควบคุมยุงในประเทศไทย. นนทบุรี: สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข; 2544. หน้า 17–8.
ดลนภา หงษ์ทอง, อรัญญา นามวงศ์, ประดิษฐ์ ชาลีเครือ, สิริสุดา เตชะวิเศษ, สุรางคณา ไชยรินคำ, พรพิมล อรุณรุ่งโรจน์. ความรู้ การรับรู้ และพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้ปวดข้อยุงลายของ นักศึกษาวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พะเยา. วิทยาลัย พยาบาลบรมราชชนนีพะเยา; 2559.
Naveed Saleh. 5 Comparisons between Mumps and Zika Virus. [cited 2016 Sep 9]. Available from: https://www.verywell.com/viral–showdown–zika–virus–vs–mumps–virus–1123928
Adrienne LaFrance. What Zika Researchers Can Learn From the Rubella Outbreak of 1964. How Zika and Rubella Are Alike - The Atlantic. [cited 2016 Sep 10]. Available from: https://www.theatlantic.com/health/archive/2016/04/zika–rubella/477165/
ปิติ ทั้งไพศาล, เอมอร สุทธิสา, ชยานนท์ สุคุณา, สุรศักดิ์ ปรุงฆ้อง, นิพนธ์ นาสุริวงศ์, มนทกานต์ อันสีแก้ว. การสอบสวนโรค ชิคุนกุนยาในวิทยาลัยพยาบาลของรัฐแห่งหนึ่ง อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม เดือนพฤษภาคม–มิถุนายน 2552. รายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาประจำสัปดาห์. 2553; 41: S17-21.
ชัยวัฒน์ จัตตุพร, พิภพ เมืองศิริ, ธำรงศักดิ์ ธรรมเจริญ, อรวรรณ พานิชย์, วราพร วิริยะอลงกรณ์, โรม บัวทอง. การสอบสวนโรค ชิคุนกุนยาในชุมชนมุสลิม หมู่ที่ 4 ตำบลพลงตาเอี่ยม อำเภอวังจันทร์ จังหวัดระยอง 12–31 สิงหาคม พ.ศ. 2552. รายงานเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาประจําสัปดาห์. 2554; 42: S1-9.
รจนา วัฒนรังสรรค์, วรสิทธิ์ ศรศรีวิชัย, สุวิช ธรรมปาโล, สุวัฒน์ วิริยพงษ์สุกิจ, สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ. ปัจจัยเสี่ยงต่อการป่วยโรค ชิคุนกุนยา อำเภอเทพา และอำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา เดือน มีนาคม–เมษายน 2552. ผลงานวิชาการดีเด่นแพทย์ประจำบ้าน สาขาเวชศาสตร์ป้องกัน แขนงระบาดวิทยา. นนทบุรี: กองระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข; 2553.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2020 รายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาประจำสัปดาห์
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงพิมพ์กับ WESR ถือเป็นข้อคิดเห็น และความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
2. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ใน WESR ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่ง ส่วนใดไปเผยแพร่ กรุณาอ้างอิงบทความนั้น ๆ
