การสอบสวนผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนาดชนิดรุนแรง อําเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก วันที่ 13–15 มิถุนายน 2561
คำสำคัญ:
วัณโรคดื้อยาหลายขนาน, สอบสวนโรค, XDR-TB, ตากบทคัดย่อ
ความเป็นมา: วันที่ 12 มิถุนายน 2561 กองระบาดวิทยาได้รับแจ้ง ว่าพบผู้ป่วยยืนยันวัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก (XDRTB) ที่อำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก ทีมสอบสวนโรคดำเนินการ สอบสวนโรควันที่ 13–15 มิถุนายน 2561 เพื่อยืนยันการระบาด และการวินิจฉัยโรค ทราบการกระจายตัวของโรค ค้นหาปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรค และให้ข้อเสนอแนะมาตรการควบคุมโรค
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา โดยทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยที่โรงพยาบาล สัมภาษณ์ผู้ป่วยและบุคลากรสาธารณสุขที่เกี่ยวข้อง ค้นหาผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มเติมในกลุ่มผู้สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย โดยใช้นิยามผู้ป่วยตามที่กำหนด ศึกษาสภาพแวดล้อมของบ้าน สถานที่ทำงาน และสถานที่รักษาผู้ป่วยศึกษาทางห้องปฏิบัติการโดยเก็บตัวอย่างเสมหะผู้สัมผัสใกล้ชิดทุกราย ส่งตรวจหาสารพันธุกรรมของเชื้อวัณโรค ร่วมกับส่งตรวจภาพถ่ายรังสีทรวงอก
ผลการสอบสวน: ชายไทย อายุ 56 ปี ได้รับการวินิจฉัยเป็นวัณโรค วันที่ 8 พฤษภาคม 2560 ขณะอยู่ที่จังหวัดสมุทรปราการ โดยรักษาไม่ต่อเนื่อง จากนั้นเมื่อย้ายมาอยู่ที่จังหวัดตากจึงเริ่มการรักษาใหม่ โดยมาติดตามอย่างต่อเนื่องดี หลังจากรักษา 4 เดือน ผลเพาะเชื้อพบเป็นวัณโรคดื้อยาหลายขนาน (MDR-TB) แต่ไม่สามารถตรวจยืนยัน XDR-TB ได้ในขณะนั้นผู้ป่วยยังคงได้รับการรักษาด้วยยา MDR-TB อย่างต่อเนื่องและอาการดีขึ้น ต่อมาวันที่ 12 มิถุนายน 2561 ผลตรวจเสมหะซึ่งเก็บส่งเมื่อเดือนมกราคม 2561 พบเป็น XDR-TB จากการสัมภาษณ์พบผู้สัมผัสใกล้ชิดทั้งสิ้น 35 คน ทุกคน ปกติดี ผลการตรวจเสมหะและภาพถ่ายรังสีทรวงทุกคนไม่พบการติดเชื้อจากการติดตามจนครบ 2 ปีพบทุกคนปกติดี
ข้อเสนอแนะ: 1) เก็บเสมหะส่งตรวจ Gene-Xpert MTB/RIF และทดสอบความไวต่อยาตั้งแต่ครั้งแรกของการวินิจฉัยวัณโรคดื้อยา ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีแนวโน้มการรักษาไม่สม่ำเสมอหรือมีประวัติสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วย MDR-TB หรือ XDR-TB หรือเคยเป็นวัณโรคมาก่อน 2) ติดตามอาการในกลุ่มผู้สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย XDR-TB จนครบ 2 ปี และแนะนําให้ไปพบแพทย์เมื่อมีอาการไข้และไอเรื้อรังตั้งแต่ 2 สัปดาห์ขึ้นไป 3) วางแผนการรักษาแบบองค์รวมร่วมกับผู้ป่วยและสมาชิกภายในครอบครัว โดยคำนึงถึงมิติด้านเศรษฐกิจและสังคม/ชุ มชน 4) ให้ความรู้เรื่องวัณโรคแก่สมาชิกในครอบครัวผู้ป่วยรวมถึงชุมชนแวดล้อม และ 5) ปรับเปลี่ยนวิธีการเก็บรักษายาวัณโรคให้เหมาะสมกับความสามารถของคลังยาในโรงพยาบาลแต่ละแห่ง
References
World Health Organization. Drug resistant tuberculosis, global situation; 2018. [cited 2018 Nov 27]. Available from: http://www.who.int/tb/areas-ofwork/drug-resistant-TB/global-situation/en/
กองวัณโรค กรมควบคุมโรค. ทะเบียนวัณโรค. 2561 [เข้าถึง เมื่อ 27 พฤศจิกายน 2561]. เข้าถึงได้จาก: https://tbcmthailand.net/uiform/DashboardTB.aspx
Raviglione MC, O’Brien RJ. Tuberculosis. In: Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, Hauser SL, Longo DL, Jamison JL, Loscalzo J. Eds. Harrison’s Principles of Internal Medicine, 17th Edition. McGraw-Hill, Inc., New York, USA. 2008. p. 1006–20.
วิภา รีชัยพิชิตกุล. แนวทางการบริหารจัดการผู้ป่วยวัณโรคดื้อ ยา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่ง ประเทศไทย; 2558. หน้า 2.
เปี่ยมลาภ แสงสายัณห์, เจริญ ชูโชติถาวร. แนวทางการวินิจฉัย และการดูแลรักษาผู้ป่วยวัณโรคในประเทศไทย. นนทบุรี: บริษัท บียอนด์เอ็นเทอร์ไพรซ์ จํากัด; 2561. หน้า 20–1.
กองวัณโรค. แนวทางปฏิบัติป้องกันควบคุม XDR-TB ภายใต้ พระราชบัญญัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2561. หน้า 1–2.
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องชื่อ และอาการสำคัญของโรคติดต่ออันตราย (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2561. [เข้าถึงเมื่อ 27 พฤศจิกายน 2561]. เข้าถึงได้จาก: http://www.mtc.or.th/law_doc/name_and_symptoms_disease2_2561.pdf
กองวัณโรค. แนวทางการควบคุมวัณโรคประเทศไทย พ.ศ. 2561. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ ดีไซน์; 2561. หน้า 54–55,70.
กองวัณโรค. คู่มือประเมินมาตรฐานโรงพยาบาลคุณภาพการ ดู แลรักษาวัณโรค ปี 2560. [เข้าถึงเมื่อ 27 พฤศจิกายน 2561]. เข้าถึงได้จาก: http://odpc9.ddc.moph.go.th/DPC5/WorkManual1/p3.3-2.pdf
Kempker RR, Kipiani M, Mirtskhulava V, Tukvadze N, Magee MJ, Blumberg HM. Acquired drug resistance in Myco–bacterium tuberculosis and poor outcomes among patients with multidrug–resistant tuberculosis. Emerging infectious diseases. 2015 Jun;21(6):992.
Umubyeyi A, Shamputa IC, Rigouts L, Dediste A, Struelens M, Portaels F. Evidence of ‘amplifier effect’in pulmonary multidrug–resistant tuberculosis: report of three cases. International journal of infectious diseases. 2007 Nov 1;11(6):508–12.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2020 รายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาประจำสัปดาห์
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงพิมพ์กับ WESR ถือเป็นข้อคิดเห็น และความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
2. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ใน WESR ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่ง ส่วนใดไปเผยแพร่ กรุณาอ้างอิงบทความนั้น ๆ
