การสอบสวนการระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่ชนิด A/H1N1 ในเรือนจำแห่งหนึ่ง จังหวัดพิษณุโลก เดือนกรกฎาคม–กันยายน 2561

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: วันที่ 6 สิงหาคม 2561 กองระบาดวิทยาได้รับแจ้งจาก สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 2 จังหวัดพิษณุโลกว่า มีผู้ป่วยสงสัย โรคไข้หวัดใหญ่ในเรือนจำประมาณ 1,200 ราย และเสียชีวิต 1 ราย โดยมีผลการตรวจยืนยันทางห้องปฏิบัติการพบเชื้อไวรัส ไข้หวัดใหญ่ชนิด A (H1N1) 2 ราย ดังนั้นทีมสอบสวนโรคจากกองระบาดวิทยา ร่วมกับสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 2 จังหวัดพิษณุโลก สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพิษณุโลก สำนักงานสาธารณสุขอำเภอวังทอง และโรงพยาบาลวังทอง จึงออกสอบสวนโรค ระหว่างวันที่ 8-9 สิงหาคม 2561 และติดตามผลการควบคุมป้องกันโรควันที่ 12-13 กันยายน 2561 เพื่อยืนยันการระบาด ยืนยันการวินิจฉัยโรค อธิบายลักษณะทางระบาดวิทยา หาปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรค และให้ข้อเสนอมาตรการป้องกันควบคุมโรค
วิธีการศึกษา: ศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา โดยวิเคราะห์สถานการณ์โรคไข้หวัดใหญ่ จากฐานข้อมูลรายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา และค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมในเรือนจำ ศึกษาทางห้องปฏิบัติการ ศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์โดยวิธี Retrospective cohort study ศึกษาสภาพแวดล้อมของเรือนจำ และศึกษาข้อมูลผู้ป่วยที่มีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ จากแฟ้มทะเบียนประวัติผู้ป่วยของสถานพยาบาลในเรือนจำ รวบรวม วิเคราะห์ข้อมูล และให้ข้อเสนอแนะมาตรการป้องกันควบคุมโรค
ผลการศึกษา: พบผู้ที่มีอาการเข้าได้กับนิยามโรคไข้หวัดใหญ่รวม 450 ราย จําแนกเป็นผู้ต้องขังชาย 448 ราย และเจ้าหน้าที่ 2 ราย (ชาย 1 ราย และหญิง 1 ราย) เสียชีวิต 2 ราย คิดเป็นอัตราป่วย ตายร้อยละ 0.44 ผู้ป่วยมีอายุระหว่าง 18-78 ปี ค่ามัธยฐานของ อายุ 33 ปี ทุกรายมีอาการไข้และปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ รองลงมา คือ ปวดศีรษะร้อยละ 84.82 และไอ ร้อยละ 74.55 ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการพบสารพันธุกรรมของเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิด A (H1N1) จำนวน 17 ราย จากตัวอย่างผู้ป่วยที่สงสัยรวม 35 ราย โดยวิธี Real time RT–PCR ผลการศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ เพื่อหาปัจจัยเสี่ยงพบปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ การใช้แก้วน้ำร่วมกัน (Adjusted odds ratio = 1.42, 95% CI = 1.11–1.81) การสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย (Adjusted odds ratio = 3.23, 95% CI = 2.55–4.10) และการมีโรคประจําตัว (Adjusted odds ratio = 2.14, 95% CI = 1.59–2.89)
สรุปและวิจารณ์ผล: การระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่ในครั้งนี้เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิด A (H1N1) ปัจจัยที่อาจมีผลต่อการระบาด ได้แก่ การตรวจพบการระบาดที่ล่าช้า ไม่มีการแยกผู้ป่วยในระยะแรก สภาพที่อยู่อาศัยแออัด รวมทั้งขาดสุขอนามัยส่วนบุคคล หลังการดำเนินมาตรการป้องกันควบคุมโรคโดยการแยกผู้ป่วยและการคัดกรองผู้ป่วยแรกรับ คัดกรองผู้ป่วยตามเรือนนอน เพื่อลดการสัมผัสหรือคลุกคลีกับผู้อื่นและมีระบบการคัดกรองญาติที่มาเยี่ยม ทำให้การระบาดสงบลงโดยพบผู้ป่วยรายสุดท้ายวันที่ 9 กันยายน 2561